Psychopata — specyficzne zaburzenie osobowości

Kim jest psychopata? Jakie czynniki predysponują do psychopatii? Na czym polega to specyficzne zaburzenie osobowości? Czy da się żyć z psychopatą? Jak funkcjonuje psychopata w różnych rolach społecznych – jakim jest mężem/ojcem/szefem? Leczenie psychopatii i resocjalizacja – czy są możliwe? Na te i inne pytania spróbujemy znaleźć odpowiedź w niniejszym tekście. Zapraszam do lektury.

Kim jest psychopata?

W mediach psychopaci są często są przedstawiani jako brutalni seryjni mordercy, jak na przykład Hannibal Lecter. Jednak badacze Skeem, J.L. and Cooke twierdzą, że przemoc i przestępczość nie są cechami diagnostycznymi psychopatii, a osoby z psychopatycznymi cechami osobowości można spotkać w wielu zawodach, często wśród prezesów czy managerów. Większość psychopatów nie odróżnia się od każdego z nas. Poza mała różnicą, osoba zaburzona nie ma wyrzutów sumienia, dlatego krzywdzi innych bez żadnego poczucia winy.

Osobowość psychopatyczna zaliczana jest do grupy specyficznych zaburzeń osobowości F.60. Zaburzenie to zostało sklasyfikowane w obowiązującej w Polsce klasyfikacji ICD-10 jako osobowość dyssocjalna (F60.2). Podkategoria ta obejmuje osobowość amoralną, antysocjalną, asocjalną, psychopatyczną i socjopatyczną.

Psychopatia to ciężkie zaburzenie struktury charakteru, a także sposobu zachowania. Niespójność zachowań jest zauważalna w wielu dziedzinach życia.

Dyssocjalne zaburzenie osobowości

Na początku warto wskazać na pewne trudności w nazewnictwie, szczególnie potocznym. W kontekście omawianego tematu często zamiennie używane są określenia: osobowość antyspołeczna, osobowość dyssocjalna czy psychopatia. Są to terminy pokrewne, ale nie są synonimami. Pojęcie psychopatii jest węższe niż osobowości antyspołecznej i odnosi się wyłącznie do osobowości psychopatycznej.

Należy pamiętać, że termin psychopatia używany jest zazwyczaj w kontekście prawnym. Natomiast w postępowaniu medycznym czy diagnostycznym będzie używana terminologia osobowości dyssocialnej.

Zaburzenie pojawia się już w dzieciństwie i nie jest związane z uszkodzeniami czy chorobami mózgu. Charakteryzuje się wyraźnym brakiem zgodności postaw i zachowań. Osoba zaburzona charakteryzuje się:

• Bezwzględnym nieliczeniem się z uczuciami innych,
• Lekceważeniem norm, reguł, zobowiązań społecznych,
• Nieprawidłowością wzorców zachowań i niedostosowaniem się do sytuacji,
• Niemożnością utrzymywania trwałych związków z innymi, mimo braku trudności z ich nawiązywaniem,
• Bardzo niską tolerancją frustracji i niski progiem wyzwalania agresji, w tym zachowań gwałtownych,
• Niezdolnością do korzystania z doświadczeń, w szczególności z doświadczanych kar,
• Wyraźną skłonnością do obwiniania innych i konfliktami z otoczeniem,
• Brakiem poczucia winy.

Cechy charakterystyczne psychopaty

W literaturze przedmiotu znajdziemy wiele opisów dotyczących zaburzeń osobowości pod postacią psychopatii. Jedną z najczęściej przywoływanych typologii opracował Robert Hare. Wśród osiowych cech osobowości psychopatycznej wymienia on:

• Gładkość i powierzchowność w obyciu,
• Wyolbrzymiona i arogancka ocena samego siebie,
• Brak wyrzutów sumienia,
• Brak empatii,
• Skłonność do oszustwa i manipulowania innymi,
• Wczesne występowanie zaburzeń zachowania,
• Zachowania antyspołeczne w dorosłości,
• Impulsywność,
• Słaba kontrola zachowania,
• Brak odpowiedzialności.

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech psychopatii są deficyty w zakresie przeżywania uczuć wyższych. Osoby zaburzone nie mają rozwiniętego poczucia wstydu. Potrafią nazywać uczucia, jak również je okazywać, ale w rzeczywistości ich nie przeżywają. Natomiast większość okazywanych emocji jest elementem manipulacji. Szczególny deficyt obserwuje się w przeżywaniu przez psychopatów negatywnych emocji, takich jak lęk i smutek. Psychopaci nie są w stanie rozróżnić nacechowania emocjonalnego słów jak np. „śmierć” oraz „książka”. Nie można oczywiście powiedzieć, że nie znają oni znaczenia słów. Najczęściej doskonale wiedzą co one określają. Jednak wiążą z nimi swoje własne skojarzenia, które raczej nie są współmierne z tymi, które funkcjonują w społeczeństwie. Większość słów ma dla nich taki sam ładunek emocjonalny. Podobnie jest w przypadku uczuć: nie niosą ze sobą żadnego nasycenia i pozostają dla nich bez wyrazu. Stąd często wypowiedzi psychopatów wydają się często nielogiczne, sprzeczne ze sobą lub zupełnie niezgodne z ich czynami.

Definicji problemu psychopatii jest bardzo wiele. Robert Hare definiuje psychopatę jako czarującego, manipulującego, podstępnego, emocjonalnie płytkiego, bezdusznego, impulsywnego, nieodpowiedzialnego, zblazowanego, ekstrawaganckiego.

Lorrian Johnstone i David Jhon Cookew opisali psychopatię jako specyficzny rodzaj zaburzenia osobowości charakteryzujący się trzema szeroko rozumianymi cechami.:

• aroganckim i kłamliwym stylem funkcjonowania interpersonalnego,
• poważnymi deficytami rozumienia, przeżywania i ekspresji emocji,
• mocno zaznaczoną impulsywnością zachowania.

Natomiast ze względu na prowadzony tryb życia, psychopatów można podzielić na dwa typy: pasywnych i agresywnych. Psychopata pasywny prowadzi na ogół pasożytniczy tryb życia i stara się wykorzystywać inne osoby do swoich celów, ale rzadziej popełnia przestępstwa. Natomiast psychopata agresywny jest zdolny do popełniania poważnych przestępstw z zastosowaniem brutalnych form przemocy.

Jak postępuje psychopata?

Psychopatię charakteryzuje niezdolność do uczenia się zachowań społecznych. Cleckley wskazywał, że psychopaci są upośledzeni w swej zdolności do odczuwania lęku, co w przełożeniu na reakcje emocjonalne powoduje, że doświadczane wcześniej kary nie stanowią dla nich sygnału ostrzegawczego w podobnych sytuacjach. Inny badacz — Lykken — na podstawie tego wysnuł hipotezę, że cecha ta może być właściwością konstytucjonalną, która obniża efekty uczenia się przez unikanie pewnych zachowań, w sytuacjach, gdy takie uczenie się jest zasadniczym sposobem nabywania poprawnego społecznie doświadczenia. Dlatego właśnie przy ich impulsywności psychopaci nie są w stanie powstrzymywać się od pewnych zachowań. Większość przedsięwzięć psychopaty kończy się niepowodzeniem. Zwykle odnosi on chwilowe sukcesy w nauce czy pracy. Mówiąc potocznie: psychopata nie uczy się na własnych błędach.

Zachowania psychopaty są skrajne. Poza szeroko związanymi z psychopatią problemami przestępczości łączy się z nią także takie dewiacje psychologiczne jak: piromania, wzmożony popęd seksualny oraz dewiacje seksualne pod postacią np. ekshibicjonizmu czy nekrofilii.

Część psychopatów nie pije alkoholu w ogóle. Najczęściej jednak biorą udział w zabawach, w których czasie alkohol wydaje się stymulować ich skłonności do nieprzyjemnego, błazeńskiego lub destrukcyjnego zachowania.

Psychopata potrafi zrobić dobre wrażenie na innych i wzbudzić do siebie zaufanie. Często postrzegany jako osoba bystra, atrakcyjna i charyzmatyczna. Wyróżnia się z otoczenia dużym urokiem osobistym, pewnością siebie i opanowaniem. W sytuacjach stresujących zachowuje duży spokój i nie ulega presji. Czasami posługuje się wyszukanym słownictwem. Wykazuje się umiejętnościami perswazji, wszystko po to, by zmanipulować, oczarować lub zaimponować rozmówcy. Obraz charyzmatycznego siebie umożliwia mu łatwe manipulowanie otoczeniem w celu osiągnięcia własnych korzyści. Jednak zachowanie staje się nieadaptacyjne, gdy nie odróżnia fikcji od rzeczywistości, prawdy od kłamstwa. Niedostosowanie reakcji psychopaty do sytuacji społecznych widać m.in. wtedy, gdy sytuacja ogólnie jest napięta i w innych wywołuje niepokój, on natomiast zachowuje wówczas spokój i opanowanie.

Psychopata nie odczuwa emocji, dlatego jest bardziej odporny na stres i lęk. Dobrze manipuluje ludźmi, ponieważ potrafi kłamać w żywe oczy i wie co robić, aby ludzie czuli się przy nim wyjątkowo. Jest mistrzem w ukrywaniu swoich intencji, nie zdradza swoich myśli, nie odczuwa emocji. Dlatego może być np. świetnym pokerzystą.

Przyczyny psychopatii — gdzie szukać źródła zaburzenia?

Początkowo jako główną przyczynę psychopatii wskazywano geny. Prowadzone przez lata badania pokazały, że ogromne znaczenie mają czynniki społeczno-kulturowe, proces socjalizacji i wychowania.

Czasami zaburzenie rozwija się już we wczesnych latach dziecięcych. Pierwsze symptomy, jakie mogą o tym świadczyć, to lekceważenie czy nawet pogwałcenia praw innych ludzi.

Większość psychopatów w okresie dzieciństwa cechuje nieczułość, chłód emocjonalny. W rodzinach dzieci wyrastających na psychopatów często występują konflikty, problemy z prawem, uzależnienia, agresja. Związki rodzinne są słabe lub zaburzone, rodzice nie poświęcają czasu swoim dzieciom, a rodzina nie spędza wspólnie czasu.

Poszukując rodzinnych źródeł zaburzeń zachowania, wskazuje się niewłaściwe metody wychowawcze rodziców. W szczególności różne sposoby kontroli zachowania dzieci i system nagradzania oraz karania. Występuje w tych rodzinach szkodliwy wzór interakcji określany procesem zniewalania rodzinnego. Charakteryzuje się on brakiem życzliwych i zachęcających do współpracy wypowiedzi i zachowań, dużą wrogością i negatywizmem. Agresja staje się wówczas sposobem dziecka na przetrwanie lub na uniknięcie bodźców awersyjnych. Rodzice często przejawiają swoją siłę poprzez demonstrowanie dziecku pozycji dominacji, instrumentalne traktowanie go, nadmierny krytycyzm, stosowanie nakazów, zakazów, gróźb i kar (także fizycznych) oraz różnego rodzaju przemocy. Dziecko nie czuje się przez rodziców kochane i akceptowane, a raczej odrzucone, ponieważ ze strony rodziców doświadcza chłodu emocjonalnego. Nadmierny dystans uczuciowy przejawia się w agresywnym kontakcie z dzieckiem, w unikaniu go lub całkowitym odtrąceniu. Nadmierna koncentracja prowadzi często do wrogiej kontroli rodzicielskiej. Zarówno postawa odrzucenia dziecka, jak i nadmierna kontrola jego zachowania, rozwijają u niego cechy i zachowania niepożądane społecznie – negatywizm, nieposłuszeństwo, kłótliwość, agresywność, buntowniczość, kłamstwa, zahamowanie uczuć wyższych. Zachowaniom tym towarzyszy niska kontrola emocjonalna. Przemoc w tych rodzinach występuje nie tylko w relacji rodzic-dziecko, ale także pomiędzy rodzeństwem. Badania pokazują, że w rodzeństwie tej samej płci występuje dużo więcej problemów. Przemoc istotnie częściej pojawia się między braćmi niż między siostrami. Oznacza to, że chłopcy częściej stają się zarówno ofiarami, jak i sprawcami przemocy. Brak reakcji ze strony rodziców lub nieadekwatne interweniowanie przez rodziców w konflikty pomiędzy dziećmi może utrwalać niewłaściwe sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Jeśli pomiędzy rodzicami dziecka dochodzi do przemocy, jest duże prawdopodobieństwo, że będzie ono powielało ich zachowania (dzieci uczą się najwięcej przez obserwację i naśladownictwo osób znaczących). Widoczny jest tutaj wyraźny związek pomiędzy stylem wychowania rodziców, atmosferą panującą w domu rodzinnym a psychopatycznym zaburzeniem osobowości.

Co na temat źródeł psychopatii mówi nam współczesna neurobiologia? W badaniach neuroobrazowania mózgu psychopatów zaobserwowano zmiany wolumetryczne i funkcjonalne struktur mózgu. Najczęściej opisywane nieprawidłowości dotyczą jądra migdałowatego, kory przedczołowej i kory skroniowej. Obie te struktury OUN, niezwykle istotne dla naszego funkcjonowania, są mniejsze i wykazują się obniżoną aktywnością. U osób z zaburzeniem nieprawidłowo funkcjonują struktury odpowiedzialne za przetwarzanie bodźców społecznych i emocjonalnych. Podobnie struktury odpowiedzialne przywoływanie wspomnień o silnym ładunku emocjonalnym.

Amerykański psychiatra i neurobiolog James Fallon odkrył, badając mózgi psychopatycznych morderców, że jego własny mózg wykazuje charakterystyczne zmiany w strukturze. Po dokładnej analizie stwierdził, iż kilku jego przodków w linii męskiej było mordercami, a przynajmniej podejrzewano ich o dokonanie zbrodni. Jednak opiekuńcza rodzina, prawidłowe wzorce zachowań i środowisko sprawiły, że pomimo genetycznych predyspozycji przez całe lata jego życia zaburzenie nigdy się nie ujawniło.

Ostatnie badania sugerują, że związek między poziomem kortyzolu a zachowaniami antyspołecznymi może się różnić w zależności od rodzaju zachowania antyspołecznego, wzorców internalizacji chorób współistniejących i wczesnych niekorzystnych warunków środowiskowych. Szczególnie nasilone cechy antyspołeczne obserwowano u osób z hipoaktywnością osi HPA (oś stresu – podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa). Część badań wskazuje na słaby związek niskiego poziomu kortyzolu z ryzykiem zachowań antyspołecznych w dzieciństwie.

Psychopata - diagnoza

Czy psychopatia jest częstym zaburzeniem osobowości? Czy płeć ją różnicuje? Rozpowszechnienie osobowości psychopatycznej w populacji ogólnej szacuje się na 1%, przy proporcji mężczyzn do kobiet 3:1. Dorośli psychopaci płci męskiej są odpowiedzialni za prawie 50% poważnych zachowań przestępczych.

Obecnie psychopatia może być wiarygodnie zdiagnozowana, jednak jest to skomplikowane. Wynika to z tego, iż choroba jest ukryta za maską nieprzejrzystości, a typowe dla psychopatii jest kłamstwo, manipulacje, zachowania pozoranckie. W diagnozie, poza indywidualną rozmową z pacjentem, ważna jest dokładna obserwacja zachowania osoby (najlepiej w różnych warunkach czasowych i sytuacyjnych), a także zebranie obiektywnego wywiadu (od osób z jej otoczenia). W diagnozie pomocne są także wystandaryzowane testy psychologiczne do diagnozy psychopatii. Narzędzia psychometryczne powinny być traktowane jako uzupełnienie diagnozy (np. Zrewidowana lista kontrolna psychopatii Hare’a Psychopathy Checklist-Revised (PCL-R) oraz Psychopathy Checklist: Screening Version (PCL: SV)). Całość diagnozy powinna być „wypadkową” wszystkich danych, którymi dysponujemy na temat danej osoby.

Jedną ze skuteczniejszych metod potwierdzenia zaburzenia jest neuroobrazowanie mózgu, które niestety jest wciąż drogie.

O zaburzeniu może świadczyć wynik powyżej 30 w teście PCL-R wykonanym przez psychologa klinicznego. Test składa się z 20 pytań każda pozycja jest punktowana jako 0, 1 lub 2. Test PCL-R służy do oceny psychopatii w wielu różnych aspektach klinicznych, prawnych i badawczych. (The Hare Psychopathy Checklist-Revised).

Osobowość dyssocjalna, psychopatia a przestępstwa

Osobowość dyssocjalną, antyspołeczną czy psychopatyczną często diagnozuje się u osób, które mają konflikt z prawem, w tym są osadzone w więzieniu. Badania prowadzone wśród więźniów pokazują, że osoby ze zdiagnozowanym dyssocjalnym zaburzeniem osobowości:

• stanowią około 15–25% populacji skazanych.
• szybciej dopuszczają się recydywy i dokonują ponownie takiego samego przestępstwa częściej niż pozostałe 75–85% skazanych,
• trafiają do więzienia trzy razy w życiu, (przeciętny skazany — niepsychopata — z takim samym wyrokiem wraca do więzienia tylko raz),
• już przed 40-stym rokiem życia karani są średnio czterokrotnie za przestępstwa z użyciem przemocy,
• w dzieciństwie kontaktowały się z osobami starszymi, mającymi kłopoty z prawem.

Chociaż częstość występowania psychopatii w populacji ogólnej szacuje się na około 1-2% to Robert Hare uważa, że wśród populacji więziennych wynosi około 30%. Psychopaci popełniają przestępstwa nie tyle z chęci przywłaszczenia sobie czyichś dóbr materialnych, ile z braku odpowiedniej kontroli nad swoimi impulsami.

Badania powadzone przez Caldwell pokazują, że konwencjonalna resocjalizacja więzienna jest całkowicie nieskuteczna. Te same badania pokazały, że zastosowanie zabiegów dekompresji powoduje częściową poprawę części młodych psychopatów.

Czy można leczyć psychopatyczne zaburzenie osobowości?

Co do leczenia psychopatii niestety brak optymistycznych danych. Psychopatia jest tym zaburzeniem osobowości, które w bardzo ograniczonym stopniu wykazuje podatność na zmianę terapeutyczną. Po pierwsze wynika to z tego, że w przypadku zaburzeń osobowości często dochodzi do współwystępowania zaburzeń. W odniesieniu do psychopatii zazwyczaj mamy do czynienia ze współwystępowaniem osobowości narcystycznej, histrionicznej oraz typu borderline. Po drugie niska efektywność oddziaływań terapeutycznych w przypadku psychopatii związana jest ze specyficzną konstrukcją osobowości chorego. W szczególności silne podłoże biologiczne, sztywne schematy poznawcze dotyczące siebie i relacji z innymi. Dodatkowo:

• wysoka samoocena,
• jednostajność, trwałość i nieprawidłowych zachowań,
• manipulacja,
• brak negatywnego stosunku do własnego stylu życia,
• przypisywanie winy na swoje porażki czynnikom zewnętrznym,
• brak wewnętrznej chęci do zmiany,
• udawane zaangażowanie w proces terapeutyczny,
• symulowanie pozytywnych jego skutków,
• skłonność do dominacji i manipulacji w relacjach międzyludzkich.

Psychopata w związku

Osoby zaburzone mają trudności z budowaniem długotrwałych relacji interpersonalnych. Nie potrafią prawidłowo funkcjonować w związkach. Zarówno w sferze prywatnej w związkach partnerskich, rodzicielskich, jak również zawodowych. Nieadekwatna motywacja prowadzi do zachowań antyspołecznych. Zazwyczaj głównym problemem są nasycone nieprzewidywalnością zachowania, które mocno zaburzają poczucie bezpieczeństwa współmałżonków, partnerów, dzieci i współpracowników/ podwładnych.

Psychopata jest niezdolny do miłości. Mimo że „na zewnątrz” w wielu sytuacjach kreuje szczerość, serdeczność, czułość – np. uwodząc, tym samym stwarzając atmosferę ciepła uczuciowego, deklarując przywiązanie i oddanie, to nie jest w stanie prawdziwie kochać, a więc nawiązać głębszej relacji emocjonalnej opartej na zaufaniu, współpracy, poczuciu bezpieczeństwa. Jego związki emocjonalne, jeśli w ogóle istnieją, są słabe, nietrwałe oraz nastawione na zaspokojenie jedynie jego bieżących pragnień. Dany moment jest dla niego okresem oderwanym od innych, nie dostrzega on w nim pewnego rodzaju ciągłości. Liczy się tu i teraz, z zupełnym pominięciem związków przyczynowo-skutkowych, myślenia o przeszłości czy przyszłości, odraczania w czasie przyjemności. Prowadzi życie seksualne ubogie, powierzchowne, o słabej integracji uczuciowej z partnerem. Zaspokojenie własnych potrzeb jest dla niego zawsze najważniejsze, dlatego w związku nie będzie dostrzegał lub świadomie będzie pomijał potrzeby partnera, by zadbać o swój komfort.

Tutaj nie działa reguła wzajemności – liczy się to, czego chce / potrzebuje / oczekuje psychopata.

Kiedy ktoś zaczyna się spotykać z psychopatą, nie jest w stanie na początku zauważyć sygnałów będących lampką ostrzegawczą. Związek zaczyna się jak prawdziwa bajka, a nowy partner jest sympatyczny, czarujący, przyjazny i niezwykle zainteresowany. Prawdziwe nieszczęście zaczyna się dużo później, kiedy cudowny romans przeradza się w koszmar pełen umysłowych gier i chaosu.

Osoba zaburzona krzywdzi partnera, manipuluje nim i przenosi na niego odpowiedzialność za swoje czyny i zachowania, wpędzając go tym samym w poczucie winy.

Związek z psychopatą - sygnały ostrzegawcze

Jak zachowuje się psychopata w związku? Poniżej kilka sygnałów, które wskazują na związek z psychopatą, a są wynikiem przeprowadzonych badań. 

• Bombarduje miłością, komplementami i idealizuje związek.
• Wzbudza litość opowiadaniem historii swojego życia.
• Uzależnia i angażuje w relacje sprawiając wrażenie pożądanego przez innych.
• Zniekształca postrzeganie rzeczywistości przez innych poprzez ciągłą manipulację.
• Nieustannie przerabia rzeczywistość.
• Seks to narzędzie rozładowania napięcia czy nadmiaru energii i osiągnięcia krótkotrwałej przyjemności.
• Oskarża cię o coś, co celowo prowokuje.
• Patologicznie kłamie i wymyśla wymówki.
• Prowokuje zazdrość zachowując pozory niewinności.
• Brak zainteresowania prowadzący do obniżania samooceny partnera.
• Wyjątkowy egoizm i pragnienie nieustającej uwagi.

Co zrobić, gdy mój partner/partnerka okaże się psychopatą? Czy się z nim rozstać? Jeśli tak to, jak się rozstać? Na te pytania nie można udzielić jednoznacznej, uniwersalnej odpowiedzi. Stopień zaburzenia może być różny. Warto jednak pamiętać, że psychopata z natury „jest odporny na naukę i zmiany”. Stąd nawet podjęcie długotrwałej terapii nie daje nam pewności, że uzyskamy zmiany, które pozwolą mu w sposób przystosowawczy funkcjonować w związku. Niezbędne jest przeanalizowanie tego, jak ja się czuję w tej relacji, jakie zyskuję z niej korzyści, a co tracę. Należy uświadomić sobie własną hierarchię potrzeb i wartości w życiu i zweryfikować, czy bycie w związku z psychopatą pozwala mi je zaspokoić, czy nie. Nie bez znaczenia jest również fakt, jak psychopata funkcjonuje jako ojciec, jak traktuje swoje dzieci, jak je wychowuje. Z pewnością jego sposób bycia również w tej roli jest zaburzony. Pytanie: jak bardzo te zachowania są destrukcyjne i jak w tym wszystkim odnajdują się dzieci, jak bardzo widoczne są negatywne konsekwencje życia z rodzicem cierpiącym na psychopatyczne zaburzenie osobowości. Czasem samemu trudno jest obiektywnie spojrzeć na wyżej wymienione kwestie, wówczas pomocna może być rozmowa ze specjalistą i wsparcie psychologiczne.

Jak radzić sobie z psychopatą?

Psychopatę cechuje nieakceptowany styl życia. Osoba ta ma duże zapotrzebowanie na stymulację, szybko ulega znudzeniu. Dodatkowo często prowadzi pasożytniczy tryb życia, nie jest w stanie do końca kontrolować swojego zachowania, nie potrafi myśleć i funkcjonować realistycznie oraz planować długoterminowo. Jest impulsywna, lekkomyślna, nieodpowiedzialna. Wszystkie te cechy powodują, że bardzo trudno jest z psychopatą funkcjonować na co dzień, budować życie rodzinne czy zawodowe. Trudność ta jest szczególnie widoczna wówczas, gdy drugą osobę w związku cechuje wysoki stopień odpowiedzialności, planowania, racjonalnego myślenia. W tych przypadkach zazwyczaj te różnice okazują się tak duże, że w konsekwencji dochodzi do rozstania.

Tutaj warto podkreślić, że u psychopatów funkcjonowanie układu nagrody różni się znacznie od ludzi zdrowych. Szczególnie widoczna różnica dotyczy tego, że ich nastawienie na doświadczanie przyjemności jest dużo wyższe. Związane jest to z czterokrotnie wyższym poziomem dopaminy w ich organizmie, niż u większości ludzi, co przekłada się na nieskuteczność stosowanych wobec nich kar.

Z punktu widzenia terapeutycznego, wzbudzanie motywacji i korekcji zachowań jest dużo skuteczniejszą metodą pedagogiczną niż kara. Warto ten fakt uwzględnić w codziennych próbach radzenia sobie z psychopatą.

Czym różni się psychopata a socjopaty?

Terminy: socjopata i psychopata są często mylone. Socjopatia jest powszechniejsza i można powiedzieć, że jest ona „łagodniejszym” wariantem psychopatii.

Socjopaci są bardziej impulsywni i nieobliczalni w swoim zachowaniu. Z reguły również mają trudności z tworzeniem więzi z innymi, ale niektórzy są w stanie stworzyć przywiązanie do podobnie myślącej grupy lub osoby. W przeciwieństwie do psychopatów większość socjopatów nie utrzymuje długoterminowych relacji prywatnych czy zawodowych, nie ma potrzeby przedstawiania wizji „normalnego życia” światu zewnętrznemu.

Socjopata, angażując się w zachowanie przestępcze, robi to w sposób impulsywny i w dużej mierze nieplanowany. Nie zważa na ryzyko i konsekwencje swoich działań. Łatwo staje się niespokojny i wpada w złość. Prowadzi to czasami do gwałtownych wybuchów agresji.

Zapraszamy na profil autora na avigon.pl - wejdź i umów wizytę u mgr Monika Sroka-Ossowska