Kompetencje i umiejętności komunikacyjne

Czym są kompetencje komunikacyjne?

Kompetencja komunikacyjna jest to jednostkowa umiejętność używania języka odpowiednio do odbiorcy komunikatu oraz do okoliczności towarzyszących procesowi komunikacji. Kompetencja ta oznacza zatem umiejętność stosowania reguł gramatycznych, konstruowania wypowiedzi poprawnych i adekwatnych do danej sytuacji.

Podstawową jednostką kompetencji komunikacyjnej jest wypowiedź, czyli komunikat – najczęściej językowy, który przybiera postać zdania lub zbioru zdań.

Umiejętności komunikacyjne – dlaczego są ważne?

Często sądzimy, że potrafimy bez problemu się porozumiewać. To, że potrafimy mówić i otrzymujemy odpowiedzi, nie zawsze znajduje odzwierciedlenie w tym, żeby komunikować się skutecznie i z poszanowaniem drugiej osoby. Jest różnica między porozumiewaniem się a wypowiadaniem się, które nie wywołuje reakcji ze strony rozmówcy.

Poniżej kilka wskazówek dotyczących skutecznej komunikacji:

Słuchaj uważnie.
Staraj się zrozumieć, co mówi druga osoba, jak ona się czuje, co dla niej znaczy to, o czym mówi.
Zadawaj pytania, gdy naprawdę chcesz się czegoś dowiedzieć, nie stosuj ich jako przerywnika, albo by zrobić dygresję.
Nie przerywaj, unikaj czytania w myślach i kończenia zdania za drugą osobę. Może wcale nie chciała dokończyć swojego zdania tymi słowami.
Proś o konkretne potwierdzenie czy twoja prośba będzie spełniona, nie przystawaj na ogólniki typu: spróbuję, postaram się, zobaczę, co się da zrobić – to na ogół oznacza, że twoja prośba nie będzie spełniona.
Deklaracja „chciałbym” jest niewystarczająca – raczej trzeba dopytać czy podejmujesz się tego, czy zrobisz to.
Proś o konkretne potwierdzenie czy rozmówca się z tobą zgadza – stwierdzenie „tak, ale....” nie jest przyznaniem racji.
Reaguj na prowadzone przez drugą stronę próby manipulacji. Rób to bez oskarżania, ale pokaż, że dostrzegasz, że druga osoba ukrywa swoje prawdziwe intencje.
Skupiaj się na tym, co najważniejsze, staraj się nie wchodzić w dygresje odciągające uwagę od głównego tematu
Staraj się załatwiać jednorazowo JEDNĄ sprawę. Gdy poruszonych będzie kilka wątków jednocześnie, prawdopodobnie nie uda się w żadnym wypracować rozwiązania.
Zadawaj pytania otwarte, które pozwalają poznać stanowisko drugiej osoby i nie wywierają takiej presji jak pytania zamknięte (wymagające odpowiedzi tak lub nie).

Kluczowe umiejętności komunikacyjne

Komunikaty JA

Mów o sobie, o swoich uczuciach, o swojej perspektywie. Używaj komunikatów zaczynających się od „ja” – np. ja chcę, ja potrzebuję, zamiast: „bo ty....”

Mówienie o faktach zamiast oceniania

Mów w taki sposób, aby nie można było tego zakwestionować. Nie dodawaj swoich ocen i interpretacji (np. „w tym tygodniu 3 razy wróciłeś do domu po godzinie 22”, zamiast „zawsze wracasz w środku nocy”).

Formułowanie próśb

Jasno wyrażaj prośby, uzasadniając je tym, jaka potrzeba się za tym kryje (np. potrzebuję odpocząć, więc "proszę, dziś ty wykąp dzieci", zamiast „mógłbyś się czasem zająć dziećmi”).

Wyrażaj prośby konkretnie, np. chciałabym, abyś 3 wieczory w tygodniu spędzał ze mną / z dziećmi, zamiast „nie siedź tak długo w pracy”.

Aktywne słuchanie

W trakcie rozmowy ważne jest zaangażowanie i gotowość wysłuchania drugiej strony, nawet jeśli ma inne zdanie i inny punkt widzenia niż my. Należy umożliwić innym wypowiedzenie się do końca, dopytanie o kwestie, jakie są dla nas niejasne. Jednocześnie, mamy prawo zaznaczyć jak na nas wpływa czyjś styl wypowiedzi lub słowa, jakie wypowiada (np. stresuję się, gdy podnosisz głos).

Empatia

Aby komunikacja przebiegała sprawnie i była efektywna, istotne jest okazywanie drugiej stronie zrozumienia i empatii (np. rozumiem, że jesteś zdenerwowany).

Umiejętność rozwiązywania konfliktów i negocjacji

W negocjacjach nieodzowne jest branie pod uwagę drugiej strony. Przy szukaniu kompromisu sprawdzają się pytania w stylu: „jak ty to widzisz?”, „co ty byś zrobił?”, „jakie widzisz rozwiązania?”.

Unikanie komunikatów blokujących porozumienie

Co utrudnia komunikację?

Rozkazy
Groźby
Moralizowanie
Doradzanie, gdy nikt nie prosi o radę
Wyzwiska, obelgi
Ironia, sarkazm, aluzje
„odgadywanie” zamiarów rozmówcy
Zmienianie tematu, odwracanie uwagi dowcipami
Bagatelizowanie problemu
Wyolbrzymianie problemów
Wybiórcze słuchanie
Ignorowanie
Skupianie się na nieistotnych szczegółach
Generalizowanie
Zgadzanie się nie wszystko, a potem wyrażanie złości nie wprost (bierna agresja)
Obwinianie

Wsparcie w rozwoju kompetencji komunikacyjnych

Na portalu Avigon.pl możesz skorzystać ze wsparcia doświadczonego specjalisty: psychologa, mediatora, terapeuty, coacha lub trenera, z którym rozwiniesz swoje kompetencje komunikacyjne i nauczysz się skuteczniej komunikować z innymi osobami, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. W zależności od potrzeb albo popracujesz nad doskonaleniem sposobu swojej komunikacji, albo pokonasz przeszkody, jakie stoją na drodze do skutecznego i empatycznego porozumiewania się.