Wielu ekspertów w swoich badaniach zwraca uwagę, iż z roku na rok żyjemy szybciej. To często powoduje, że w wielu obszarach szukamy szybkich rozwiązań. Streszczone informacje, udogodnienia, wszelkiego rodzaju skróty komunikacyjne są nam bliskie i często po nie sięgamy. W moich spotkaniach z Klientami obserwuję podobne oczekiwania – najlepiej by jedno spotkanie uleczyło ich problem, bo nie mają czasu na długie terapie, bo są one kosztowne, bo rozwiązania potrzebne są natychmiast.
Dlatego dzisiaj chciałabym Państwu przedstawić kilka głównych założeń jednego z nurtów terapii krótkoterminowej, jakim jest Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (w skrócie TSR). Nie jest to terapia jednego spotkania. Jednak, jak sama nazwa wskazuje, zakłada pracę krótkoterminową nastawioną na znalezienie najlepszego możliwego rozwiązania kwestii, z jaką zgłasza się Klient. Zapraszam zatem do świata TSR.
Czym jest Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (TSR)
Początków terapii krótkoterminowej skoncentrowanej na rozwiązaniach należy szukać w roku 1978, kiedy to Steve de Shazer i Insoo Kim Berg założyli Brief Family Therapy Center w Milwaukee. To wtedy powstał model terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach – SFBT (skrót z języka angielskiego – Solution Focused Brief Therapy). W Polsce ten nurt rozwija się od 1990 roku jako podejście psychoterapeutyczne. Autorzy tego podejścia powołują się na późne prace Miltona H. Ericsona oraz metody pracy w Mental Research Institute w Palo Alto.
Czym zatem jest TSR? To podejście terapeutyczne, które umożliwia Klientowi wprowadzenie zmian w swoim życiu w najkrótszym możliwym czasie. Jest sposobem rozmowy z Klientem, który przywiązuje szczególną uwagę do słów i języka, jakiego używa Klient, zakładając, iż jest on ekspertem od własnego życia, a rolą terapeuty jest pomóc znaleźć mu optymalne dla niego rozwiązania. Nie ma znaczenia, z jakim nazwanym lub nie, tematem zgłasza się Klient. Znaczące jest to, jakich dróg może wraz z terapeutą poszukać, by znaleźć rozwiązania.
Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach – główne założenia
W podejściu Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach możemy wyodrębnić kilka podstawowych założeń. Niektóre mogą wydawać się dość innowacyjne w pracy terapeutycznej. Jenak to właśnie dzięki temu możemy mówić o innym nurcie w psychoterapii i z powodzeniem ją praktykować.
Możemy wyodrębnić siedem głównych założeń tego podejścia:
- Każdy posiada motywację – zadaniem terapeuty jest znalezienie jej kierunku i praca z nią.
- Każdy klient ma swój indywidualny styl bycia i komunikowania się – zadaniem terapeuty jest odkodować ten szyfr i zgodnie z nim pracować.
- Podejmowanie prób zrozumienia problemu nie jest w tym podejściu konieczne, czasami wręcz rozmowa o problemie bywa niekorzystna dla klienta – liczą się rozwiązania! TSR wręcz zakłada, że „problem” to tak naprawdę sposób doświadczania rzeczywistości, a to można zmienić!
- Skuteczność tej terapii zaczyna się w momencie, gdy Klient potrafi jasno określić, czego od niej oczekuje, tak by terapeuta wraz z Klientem potrafili znaleźć drogę do tego rozwiązania.
- Każdy, bez względu na problem, z jakim się zmaga, robi w życiu coś, co pomaga mu znaleźć rozwiązania – zadaniem terapeuty jest odszukać te wyjątki i sprawić by klient umiał robić tego więcej.
- Problem w rozumieniu tego podejścia nie stanowi patologii – to po prostu rzecz, od której klient chce się uwolnić. Zatem to klient jest ekspertem i sędzią w swojej sprawie, by ocenić, kiedy problem został rozwiązany.
- Czasami niewielka zmiana wystarczy, by życie klienta uległo znaczącej poprawie.
Jak Państwo widzicie, nazwa tej terapii nie jest przypadkowa – liczą się rozwiązania. Dla każdego z nas są one zupełnie inne. Mądrość tego podejścia polega na tym, by kroczyć wraz z klientem jego indywidualną ścieżką w drodze do rozwiązań. Co ważne, zadaniem tej terapii nie jest zainicjowanie procesu zmiany, tylko pokazanie klientowi, że ta zmiana już się dzieje – bo sam fakt, iż trafia on do gabinetu psychoterapeuty, wynika z tego, iż on już rozpoczął poszukiwanie rozwiązań.
Metody i techniki stosowane w TSR
Terapia w nurcie TSR opiera się głównie na rozmowie, aktywnym słuchaniu klienta oraz podążaniu za nim na jego ścieżkach do rozwiązań. Rolą terapeuty nie jest proponowanie własnych rozwiązań, a umiejętne wydobywanie wraz z Klientem jego sposobów na rozwiązania. Aby terapeuta mógł lepiej zrozumieć i poznać świat Klienta może prosić na przykład o ocenienie na skali pewnych kwestii, o których mówi Klient. Taka skala może stanowić doskonały punkt odniesienia w procesie rozpoczętej terapii. TSR skupia się na przyszłości i zakłada, że mała zmiana powoduje dużą zmianę. Proces terapeutyczny w tym podejściu zaczyna się w mikroskali, a przez to jest całkowicie dostępny dla każdego Klienta. Metoda ta nie koncentruje się na problemie, a na szukaniu wyjątków od problemu – tak by to między innymi w nich szukać sposobów rozwiązań.
Dla kogo Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach?
Podejście w Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach nie skupia się na problemie, czy wcześniej postawionej diagnozie, która w pewien sposób może stanowić etykietkę dla Klienta. TSR skupia się na szukaniu rozwiązań. Terapeuta Pracuje z człowiekiem, który chce być szczęśliwy – a takie pragnienie odczuwają przecież wszyscy. Nie jest zatem ważne czy Klient trafia do terapeuty TSRowego z tematem uzależnienia, agresji, lub problemami emocjonalnymi – każdy może zmienić swój świat, szukając nowych rozwiązań.
Dla kogo zatem TSR? W tym podejściu pracuje się z:
- dziećmi,
- młodzieżą,
- dorosłymi,
- parami,
- osobami, które szukają rozwiązań i swoich dróg do szczęścia bez względu na to, z jaką trudnością zmagają się w swoim życiu.
TSR nikogo nie wyklucza, nie jest podejściem dla wybranych – jest dla każdego.
Jakie są zalety Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach?
Po pierwsze, jak pokazałam wcześniej – Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach to podejście dla każdego – bez względu na to z jakim problemem/trudnością mierzy się Klient w swoim życiu – może zawsze skorzystać z pomocy terapeuty TSRowego. Nie ważna jest etykieta problemu Klienta, ważna jest jego potrzeba dążenia do szczęścia i szukania na to swojej ścieżki.
Po drugie jest to podejście krótkoterminowe nastawione na sukces, a więc skrojone na miarę dzisiejszych czasów. Nie zakłada wieloletniej relacji terapeutycznej, a co za tym idzie, nie obciąża znacząco budżetu Klienta. Rolą terapeuty jest podążać za Klientem i jego rozwiązaniami, tak by w maksymalnie krótkim czasie osiągnął on zakładany cel terapii.
Po trzecie Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach zakłada, iż każdy posiada zasoby, a rolą terapeuty jest pomóc je nazwać i umiejętnie wykorzystać do szukania potrzebnych rozwiązań. To nie terapeuta podsuwa gotowe rozwiązania – on tylko towarzyszy swojemu Klientowi.
Po czwarte, sesje w tym nurcie mogą odbywać się zarówno w gabinecie terapeuty, jak i w ramach spotkań online. Praca w tym nurcie nie zakłada konieczności dostępu do skomplikowanych narzędzi, odpowiednich przestrzeni itd. Może być realizowana w formie dogodnej dla Klienta.
Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach – jak wygląda sesja?
Praca w ramach tego podejścia jest terapią krótkoterminową – co to oznacza? Steve de Shazer mawiał: „tak długo, jak potrzeba, i ani jednej sesji więcej”. W podejściu tym słowo krótkoterminowa nie oznacza krótkotrwała ani ograniczona w czasie. Między sesjami często zakłada się nieco dłuższe przerwy, by klient miał czas na praktykowanie swoich zmian. Zatem kilka spotkań może być rozłożonych na 2-3 miesiące.
Pierwsza sesja zawsze wygląda dość podobnie i może składać się z takich elementów jak:
- Rozmowa wprowadzająca pozwalająca terapeucie poznać klienta,
- Zawarcie kontraktu – ustalenie, jakie klient ma nadzieje związane z tym spotkaniem i całym procesem terapeutycznym,
- Próba opisania preferowanej przyszłości przez klienta,
- Podsumowanie spotkania.
Każda kolejna sesja już nie ma takiej struktury, a terapeuta podąża za klientem i tym, co już udało mu się zrobić od ostatniego spotkania. Jak każda terapia i TSR opiera się na rozmowie i uważnym słuchaniu klienta.
Spotkania w ramach terapii skoncentrowanej na rozwiazaniach zazwyczaj trwają godzinę i z powodzeniem można je również realizować w wersji terapii online.
Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach a inne podejścia terapeutyczne
Większość znanych podejść terapeutycznych to terapie długoterminowe:
- Psychoanaliza – pracuje z przeszłością i bazuje na wglądzie,
- Podejście behawioralne – szuka symptomów i sposobów ich usuwania,
- Podejście poznawcze – szuka metod usuwania/zmiany sposobów myślenia,
- Podejście Gestalt – pracuje na bazie uczuć, ciała i konflikcie wewnętrznym.
Tymczasem TSR jako terapia krótkoterminowa bazuje na przyszłości, zasobach Klienta i koncentruje się na rozwiązaniach.
Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (TSR) — podsumowanie
Każdy z tych nurtów ma swoich zwolenników zarówno po stronie terapeutów, jak i Klientów. Na szczęście rynek terapeutyczny jest otwarty. Każdy może sam zdecydować, w jakim nurcie chce pracować lub w jakim nurcie szukać dla siebie pomocy.
Rolą tego artykułu było pokazanie Państwu podstawowych założeń TSR. Specjalistów pracujących w tym podejściu w Polsce jest coraz więcej i możecie ich Państwo również znaleźć na platformie Avigon.pl, do czego serdecznie Państwa zapraszam!
Na koniec chciałabym się podzielić trzema mottami, jakie przyświecają Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach. Są wspaniałym punktem wyjścia do tego, by rozpocząć swój proces zmiany w nurcie TSR.
Jeśli coś nie działa, nie rób tego więcej.
Jeśli coś działa, rób tego więcej.
Jeśli coś się nie zepsuło, nie naprawiaj tego.
Serdeczności
Aleksandra
