Statystycznie i stereotypowo samotny ojciec w Polsce to rzadkość. Biorąc pod uwagę związki pozamałżeńskie i rozwody, Sądy, zgodnie z oczekiwaniami, dużo częściej przyznają pieczę nad dziećmi matkom niż ojcom. Gdy mówimy o samotnym ojcostwie w wyniku np. śmierci żony, ojcowie dużo częściej niż matki korzystają z pomocy osób trzecich. Nie oznacza to jednak, że ojcowie nie są w stanie samodzielnie zajmować się dziećmi. Wcześniej sądzono, że to matka najlepiej potrafi sprawować opiekę nad dziećmi. Współczesne badania pokazują inny kierunek – jakość rodzica nie zależy od płci, lecz od jego nastawienia do dziecka, zaangażowania i zainteresowania nim. Tak więc samotny ojciec może być dobrym rodzicem, choć z pewnością boryka się on z wieloma codziennymi trudnościami, podobnie jak samotna matka, o czym pisałam we wcześniejszym artykule.
Rola ojca w życiu dziecka
Rola ojca w życiu dziecka jest w pewnych aspektach inna niż rola matki, stąd tak ważny jest udział obojga rodziców w wychowaniu dziecka. Badania nad dziećmi z rodzin rozbitych, wychowywanych samotnie przez ojca lub matkę wskazują, że są one w grupie ryzyka m.in. zaburzeń emocjonalnych, zachowań agresywnych, używek itp.
Rola ojca nie powinna ograniczać się do samej obecności w rodzinie czy pełnienia nadzorujących funkcji w procesie wychowawczym bądź zapewnienia rodzinie utrzymania. Najcenniejsze dla dziecka jest bowiem wsparcie psychiczne ze strony ojca, jego aprobata, ciepła, bliska więź, możliwość spędzania razem czasu na wspólnych zajęciach. Warto przy tym podkreślić, że nie tyle ilość spędzanego razem czasu a jego jakość – poczucie wspólnoty - ma znaczenie dla relacji dziecko-rodzic.
Samotne ojcostwo – przyczyny
- Śmierć żony
- Rozwód
- Separacja
- Opuszczenie przez matkę dziecka nieślubnego
- Stały pobyt matki w szpitalu lub zakładzie opieki społecznej
- Pozbawienie matki praw rodzicielskich
Jako powód decyzji o sprawowaniu samotnej opieki nad dzieckiem ojcowie podają najczęściej: poczucie obowiązku, względy religijne i moralne, pragnienie dobra swoich dzieci.
Samotne ojcostwo i związane z nim problemy
Ze względu na to, że samotne ojcostwo występuje w naszym społeczeństwie stosunkowo rzadko, samotni ojcowie są specyficzną grupą rodziców i są inaczej odbierani przez otoczenie niż samotne matki. Podjęcie przez samotnego ojca opieki nad dziećmi przeważnie wywołuje uznanie i podziw otoczenia, przez niektórych bywa wręcz określane jako bohaterstwo. Częściej niż samotna matka może on liczyć na wsparcie innych, choćby emocjonalne, gdyż jego postawa jest uznawana za „nadzwyczajną”. Samotny ojciec może robić to samo, co samotna matka, jednak jego działania będą pozytywnie podkreślane, a matki wręcz niezauważone „bo to normalne” / ”bo tak trzeba”. Taki obraz i sposób postrzegania wynikają z naszych wzorców i modeli funkcjonowania rodziny. Obserwujemy stopniowe przemiany w tej kwestii, jednak nadal stereotypowo matka zajmuje się domem i dziećmi, a ojciec zarabia na rodzinę. Każde odstępstwo od tego wizerunku bywa oceniane negatywnie.
Samotni ojcowie, częściej niż samotne matki, doświadczają trudności wychowawczych, szczególnie związanych ze sferą emocjonalną. Są to naturalne różnice wynikające z neurobiologii mózgu. Także zdecydowanie częściej korzystają oni w opiece i wychowaniu z pomocy innych osób, głównie własnych rodziców.
Samotni ojcowie i ich dzieci
Amerykańskie badania wskazują, że dzieci samotnych ojców w pewnych obszarach funkcjonują lepiej niż dzieci samotnych matek, a mianowicie lepiej radzą sobie w szkole, mają mniej nieobecności z powodu chorób, rzadziej trafiają do szpitala i obdarzone są wyższym poziomem empatii. Wynika to z tego, że ojcowie są bardziej nastawieni na działanie, częściej dyscyplinują, niż karzą, są bardziej konsekwentni w swoich działaniach, co niesie ze sobą większą przewidywalność zachowań. Utrzymują także zdrowe i wyraźne granice w zdecydowanie większym stopniu niż samotne matki, które są bardziej emocjonalne i przenoszą na dzieci swoje frustracje.
Z punktu widzenia psychologii niemal w każdej sytuacji można odnaleźć jakieś, choćby najmniejsze, pozytywne aspekty, nie inaczej jest w przypadku samotnego rodzicielstwa. A mianowicie dzieci samotnych rodziców, tak ojców, jak i matek, dojrzewają szybciej niż ich rówieśnicy z pełnych rodzin, szybciej zaczynają uczestniczyć w podejmowaniu decyzji rodzinnych, dorośli liczą się z ich zdaniem, wykonują także więcej obowiązków domowych, a mając mniej wsparcia, stają się bardziej samodzielne i w większym stopniu pewne siebie, odważne, otwarte na nowe doświadczenia.
Samotny tata – podsumowanie
Nie da się ukryć, że samotne ojcostwo jest trudne, tak dla ojca, jak i dziecka. Życie w rodzinie pełnej daje większe możliwości wzajemnego wsparcia i równoważenia wpływów wychowawczych, jednak i ono nie jest wolne od trudności i konfliktów.
Pomocą dla ojca samotnie wychowującego dzieci mogą być grupy wsparcia, warsztaty umiejętności wychowawczych, konsultacje z psychologiem / pedagogiem przedszkolnym /szkolnym. W ostatnim czasie samotni ojcowie coraz częściej grupują się na różnego rodzaju forach czy grupach pomocowych. Warto z pewnym dystansem podchodzić do zamieszczanych tam wypowiedzi, gdyż niejednokrotnie poziom frustracji doświadczanych przez niektórych samotnych ojców może negatywnie oddziaływać na innych.
Zapraszamy na profil autora na avigon.pl - wejdź i umów wizytę u mgr Monika Sroka-Ossowska
