Jadłowstręt psychiczny, nazywany inaczej anoreksją (łac. anorexia nervosa), jest to schorzenie, które dotyka coraz więcej osób. Zazwyczaj choroba ta kojarzona była z osobami młodymi, nastolatkami, jednak coraz częściej zdarza się, że zapadają na nią osoby dojrzałe. Niezwykle ważne jest jak najszybsze rozpoznanie jadłowstrętu psychicznego, ponieważ nieleczony stanowi poważne zagrożenie dla życia oraz zdrowia.
Jadłowstręt psychiczny – co to jest?
Anoreksja (psychiczny jadłowstręt) jest chorobą, której głównym objawem jest świadome ograniczanie jedzenia w obawie przed przyrostem masy ciała. Osoba chora je coraz mniej, chudnie, natomiast ze względu na nieprawidłowy obraz własnego ciała uważa, że jej sylwetka nadal nie jest idealna. Mimo tego, że następuje znaczna utrata masy ciała, chorzy na jadłowstręt psychiczny nadal sądzą, że są zbyt grubi. Około 95% chorych na anoreksję to kobiety, jednak należy pamiętać, że schorzenie to dotyczy również mężczyzn. Najczęściej choroba ma swój początek w okresie dorastania, chociaż może rozpocząć się również w innym okresie życia.
Co powoduje jadłowstręt psychiczny? Przyczyny
Przyczyny anoreksji mogą być różne w zależności od konkretnego przypadku. Obecnie uważa się, że ważnym czynnikiem powodującym pojawienie się coraz większej liczby osób ze zdiagnozowanym jadłowstrętem psychicznym, są normy kulturowe, w których szczupła sylwetka jest wyznacznikiem piękna. Jednocześnie bardzo łatwy dostęp do jedzenia nie sprzyja utrzymaniu odpowiedniej wagi ciała, stąd tworzy się idealne podłoże dla rozwoju wszelkiego rodzaju zaburzeń odżywania.
Psychospołeczne teorie anoreksji opierają się na założeniu, że jadłowstręt psychiczny jest rezultatem nadmiernej kontroli ze strony rodziców. W rodzinie najczęściej nie ma przyzwolenia na okazywanie emocji, panuje surowa dyscyplina oraz dążenie do perfekcji. Wszystkie aspekty życia znajdują się pod ścisłą kontrolą rodzica. Utrzymanie bardzo szczupłej sylwetki jest dla takiej osoby jedyną, dostępną formą kontroli i niezależności. Badania wskazują również na istnienie związku pomiędzy byciem ofiarą molestowania seksualnego a tendencją do wystąpienia anoreksji.
Istnieje przypuszczenie, że skłonność do anoreksji może być uwarunkowana genetycznie, co potwierdzają badania, wskazujące na częstsze występowanie jadłowstrętu psychicznego u bliźniąt jednojajowych niż dwujajowych.
Jak rozpoznać jadłowstręt psychiczny? Objawy
Objawy anoreksji mogą różnić się w zależności od konkretnej osoby, jednak do głównych objawów zaliczamy m.in.:
- silny lęk przed przybraniem na wadze, nawet pomimo niedowagi,
- znaczny spadek masy ciała,
- odmowa przyjmowania pokarmów,
- zaburzenia w prawidłowym postrzeganiu obrazu własnego ciała (osoba chora patrzy w lustro i pomimo wychudzenia mówi, że jest gruba),
- zatrzymanie miesiączkowania u kobiet (zatrzymanie przynajmniej trzech kolejnych menstruacji),
- odmowa utrzymywania wagi ciała na minimalnym, dopuszczalnym poziomie.
Przebieg choroby
Zazwyczaj początek choroby jest trudny do zdiagnozowania, ponieważ ciężko go odróżnić od „zwykłej” chęci zadbania o własny wygląd. Osoba chora zaczyna zmniejszać ilość dostarczanych kalorii oraz wprowadzać intensywne ćwiczenia fizyczne. Charakterystyczny jest brak chęci spożywania posiłków z rodziną. Osoba z jadłowstrętem psychicznym w celu unikania pytań o swoją sylwetkę często ukrywa ją pod luźnymi ubraniami. Niejednokrotnie pomimo znacznego już wyniszczenia organizmu osoby z anoreksją funkcjonują dobrze i prowadzą aktywny tryb życia. W trakcie przebiegu choroby następuje znaczne pogorszenie relacji z rodziną oraz dążenie do odosobnienia.
Anoreksja może przebiegać w formie jednego rzutu choroby lub przewlekle z występującymi okresami remisji (ustąpienia objawów chorobowych) i nawrotów.
Jadłowstręt psychiczny jest to poważne zaburzenie odżywania, niejednokrotnie skutkujące śmiercią. Szacuje się, że około 10% pacjentów umiera w wyniku anoreksji, co spowodowane jest wyniszczeniem organizmu w wyniku głodzenia się oraz popełnianiem samobójstw.
Jadłowstręt psychiczny – leczenie i psychoterapia
Ze względu na to, że choroba ta prowadzi do silnego wyniszczenia organizmu, w pierwszym etapie najczęściej leczenie anoreksji rozpoczyna się od hospitalizacji w celu ustabilizowania stanu osoby z jadłowstrętem psychicznym. W leczeniu anoreksji często stosuje się farmakoterapię w postaci leków przeciwdepresyjnych (najczęściej inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny), jednak głównym sposobem pomocy osobom cierpiącym na to schorzenie jest uczestnictwo w psychoterapii. Mając na uwadze, że jadłowstręt psychiczny jest to choroba, która dotyczy całej rodziny, zazwyczaj leczenie anoreksji wymaga objęcia psychoterapią także bliskich osoby chorej u wykwalifikowanego psychoterapeuty systemowego.
Bardzo duże znaczenie w terapii osób z anoreksją ma zastosowanie tzw. doradztwa żywieniowego, które ma na celu pomoc w skutecznym powrocie do odpowiedniej wagi ciała. Niezbędnym jest praca nad zmianą codziennych nawyków żywieniowych oraz wdrożenie nowej rutyny związanej z przyjmowaniem pokarmów.
opracowanie
mgr Barbara Wróblewska
Literatura
Bator, E., Bronkowska M., Ślepecki D., Biernat J. (2011). Anoreksja – przyczyny, przebieg, leczenie. Nowiny Lekarskie.
Seligman M.,Walker E., Rosenhan D. (2003). Psychopatologia. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S – ka.
