Jak być szczęśliwym w trudnych czasach? Kilka słów o psychologii pozytywnej

Avigon.pl

wt., 01/26/2021 - 09:41

Być szczęśliwym. Co to znaczy? Każdy z nas chciałby być szczęśliwym, ale czy tak naprawdę wiemy, czego chcemy? Czy rozumiemy, co to znaczy być szczęśliwym?

Co to znaczy być szczęśliwym?

Być szczęśliwym, to znaczy lubić swoje życie. Pojęcia: „szczęście”, „dobrostan”, „satysfakcja z życia” definiowane są jako globalna ocena własnego życia, wyrażająca się w przekonaniach, że życie jest bliskie idealnemu, wspaniałe, satysfakcjonujące, że od życia dostało się to, czego się chciało i że niczego nie chce się w nim zmienić (Trzebińska, 2008).

Być szczęśliwym to podstawowy dogmat psychologii pozytywnej, o której możemy ogólnie powiedzieć, że jest nurtem skupiającym się na pozytywnych emocjach, myślach i doświadczeniach cech charakteru.

Jak być szczęśliwym i zachować pozytywne nastawienie?

Obecnie wszyscy doświadczamy skutków pandemii COVID-19. Wiele osób zachorowało, a jeszcze sporo zachoruje. Część osób straciło pracę, prywatni przedsiębiorcy nie są pewni swojej przyszłości, a kraj zmaga się z kryzysem gospodarczym. Niestety wygląda na to, że jeszcze długo będziemy tego doświadczać.

Czy w takich czasach łatwo zachować pozytywne nastawienie? Zdecydowanie nie, ale to właśnie pozytywne nastawienie może mieć obecnie kluczowe znaczenia dla poprawy jakości naszego życia i spojrzenia z optymizmem w przyszłość.

Na tym właśnie skupia się psychologia pozytywna.

Czym jest psychologia pozytywna?

Większość dziedzin psychologii skupia się na badaniu negatywnych i patologicznych aspektów życia człowieka, takich jak lęk, stres, depresja itd., pozostawiając na marginesie badanie aspektów pozytywnych, takich jak kreatywność, inteligencja emocjonalna, humor, mądrość czy szczęście. Tymczasem psychologia pozytywna skupia się właśnie na badaniu podłoża dobrego samopoczucia i szczęścia, a także męstwem i cnotami ludzkimi.

Martin Seligman, jeden z najbardziej znanych zwolenników psychologii pozytywnej, wychodzi z założenia, że pozytywne nastawienie jest bardzo ważne dla bycia szczęśliwym, ale wymaga to pracy, zaangażowania i wytrwałości, bo efekt będzie zauważalny po pewnym czasie. Proponuje on zacząć od wzmacniania w sobie tego, co jest w nas mocne i z czym dobrze się czujemy. Pozwoli to na poprawę własnej samooceny, a to da nam siłę, żeby przejść do kolejnego kroku, czyli do zmiany tego, co jest w nas „złe” i nas obciąża.

Christopher Peterson postanowił sformalizować podstawy psychologii pozytywnej tworząc razem z Martinem Seligmanem klasyfikację „Character Strengths and Virtues: A Handbook and Classification (CSV), która jest przeciwstawna do DMS IV. CSV to klasyfikacja identyfikująca 24 siły charakteru człowieka, uporządkowane według sześciu nadrzędnych cnót:

Mądrość i wiedza (pozyskiwanie i wykorzystanie wiedzy),
Męstwo (siła, która pozwala spełnić cele mimo trudności),
Miłość i Człowieczeństwo (zdolności interpersonalne, w tym troska o innych i okazywanie przyjaźni),
Sprawiedliwość (siła, która buduje silne społeczeństwo),
Umiarkowanie (siła, która chroni przed nadmiarem),
Duchowość i transcendencja (siła, która otwiera na inny świat i daje sens).

Ponadto Christopher Peterson opisuje szereg różnych strategii doradczych i coachingowych, które pozwalają rozwijać pozytywne nastawienie.

Giovanniego Fava z Uniwersytetu Bolońskiego wykorzystuje założenia psychologii pozytywnej oraz pracę psycholog Carol Ryff w terapii dobrostanu.

Terapia dobrego samopoczucia

Terapia dobrego samopoczucia stara się promować powrót do zdrowia po depresji i innych zaburzeniach afektywnych, poprzez skupienie się pacjenta na pozytywnych aspektach jego życia, a łagodzeniu tych negatywnych.

Terapia dobrego samopoczucia przypomina terapię poznawczo-behawioralną, ale skupia się na sześciu obszarach:

Otoczenie,
Rozwój osobisty,
Cele życiowe,
Autonomia,
Samoakceptacja,
Pozytywne relacje.

Kolejnym krokiem jest rozpoznawanie negatywnych emocji, myśli i przekonań w celu ich zakwestionowania i nadania pozytywnym wydarzeniom większego znaczenia tak, aby to właśnie pozytywne wydarzenia miały większy wpływ na życie.

Natomiast Martin Seligman wraz współpracownicy z University of Pennsylvania opracowali psychoterapię pozytywną jako sposób leczenia depresji poprzez budowanie pozytywnych emocji, mocnych stron charakteru i poczucia sensu, jednocześnie neutralizując smutek i poczucie bezsensu.

Psychoterapia pozytywna

Terapia pozytywna wykorzystuje kombinację kilku ćwiczeń:

Wypisz 5 swoich mocnych stron.
Spróbuj co dzień przynajmniej 3 z nich wykorzystać w nowy sposób.
Każdego dnia zapisz 3 dobre rzeczy, które wydarzyły się tego dnia i jednocześnie podejmij próbę zastanowienia się, dlaczego się wydarzyły.
Bądź za nie wdzięczny.
Okazuj wdzięczność innym.

Każdy z nas może te ćwiczenia zrobić w domu, a efekty mogą zaskoczyć.

Psycholog Carol Kauffman wychodzi z założenia, iż większość ludzi ma tendencję do rozwodzenia się nad negatywnymi wydarzeniami lub emocjami, a ignoruje te pozytywne. Uważa, że terapia pozytywna pozwala na uświadomienie sobie pozytywnych aspektów życia, a tym samym odwrócenie uwagi od tych negatywnych.

Kauffman proponuje przegląd własnych myśli i wyszukanie pozytywnych oraz zastąpienie listy „do zrobienia” listą „zrobiłem”. Twierdzi, że ludzie, którzy regularnie wykorzystują swoje mocne strony, będą lepiej funkcjonować w życiu. Uważa też, że jest to długa i mozolna praca wymagająca regularnych ćwiczeń, ponieważ ludziom trudniej mówić o swoich pozytywnych cechach i mocnych stronach, aniżeli o tych negatywnych. Należy ćwiczyć, żeby stać się mistrzem.

Aby poprawić swoją sprawność psychiczną, Kauffman zaleca, aby ludzie zidentyfikowali jedną swoją najlepszą silną cechę/ stronę, a następnie używali jej przynajmniej raz dziennie. Ważne jest, żeby umieć identyfikować to, co w nas dobre, jak również złe, aby umieć zrównoważyć to, co pozytywne i negatywne i tym samym budować swoją odporność psychiczną.

Można na przykład mieszać pochwały z krytyką w celu wspierania swojego rozwoju. Należy tworzyć strategie sprzyjające nadziei. Należy też szukać sposobów na wzbudzenie nadziei, bo to pomaga w radzeniu sobie z przeciwnościami losu i przezwyciężaniu wyzwań.