W związku z poronieniem kobieta doświadcza poczucia winy, złości do innych, żalu, ogromnego rozczarowania, smutku, a nawet zazdrości wobec rodzin posiadających dziecko, a także lęku przed przyszłością. W głowie kłębią się myśli i pytania „dlaczego ja?”, „dlaczego mnie to spotkało?”. Kobieta pragnie poznać przyczynę poronienia i znaleźć odpowiedzi na pytania.
Czym jest poronienie?
Poronieniem nazywa się zakończenie ciąży przed 22. tygodniem. Najczęściej do utraty ciąży dochodzi w I trymestrze. Do objawów klinicznych poronienia należą krwawienie oraz ból. Krwawienie lub plamienie jest najwcześniejszym objawem poronienia. Ból zazwyczaj ma charakter napadowy o różnym nasileniu, dotyczy podbrzusza i/lub okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Oprócz psychologicznych reakcji takich jak przeżywanie silnych, bolesnych uczuć, kobieta odczuwa często zaburzenia somatyczne takie jak ściskanie w gardle, płytki oddech, brak siły, drżenie.
Najczęstsze przyczyny poronienia
Najczęstszym powodem utraty ciąży (60% przypadków) jest wada chromosomalna, która powstaje podczas powstawania gamet, czyli jajeczka i plemników. Nie jest ona wynikiem wady u rodziców, jest niezależna od nich. Wiele kobiet obwinia siebie o śmierć dziecka, doszukuje się przyczyn w wykonywanych działaniach takich jak stres w pracy, nadmierna aktywność fizyczna, podnoszenie ciężkich przedmiotów czy drugiego dziecka. Warto pamiętać, że wyżej wymienione aktywności nie są powodem poronień. Pojawia się pytanie, jaka jest przyczyna pozostałych straconych ciąż? Są to zaburzenia hormonalne, infekcje organizmu, nieleczone choroby tarczycy oraz szkodliwe działania, które mają wpływ na ciąże. Należą do nich: palenie papierosów, zażywanie substancji psychoaktywnych czy picie alkoholu.
Utrata ciąży i jej wpływ na życie rodziny
Utrata ciąży zarówno dla matki, jak i rodziny jest przeżyciem bardzo bolesnym, trudnym. Niestety często pary nie potrafią i nie chcą rozmawiać o stracie nienarodzonego dziecka, co może doprowadzić do konfliktów i wzajemnego oskarżania się. Większość par po przeżyciu starty, według Barton-Smoczyńskiej rozstaje się po kilku latach. Strata nienarodzonego dziecka jest źródłem lęku związanego z brakiem bliskości, zrozumienia, dawania wsparcia i reagowania na prośby drugiej osoby. Poronienie staje się czynnikiem do refleksji o śmierci, utracie, rozpadzie.
Utrata ciąży ma ogromny wpływ na rodzinę, która konfrontuje się z brakiem sensu i celu życia. Kobieta, która utraciła dziecko, ma obniżone poczucie swojej kobiecości i atrakcyjności, co może skutkować wstrzymaniem współżycia seksualnego, niechęć do jego podejmowania, odczuwanie dyskomfortu lub braku przyjemności. Natomiast wśród kobiet, które posiadają już dzieci, rodzi się często pytanie, czy mówić swojemu dziecku o poronieniu? Jeżeli wiedziały o ciąży to jak najbardziej, wyjaśnijmy, dlaczego mama była w szpitalu, można powiedzieć „dzidziuś umarł w brzuszku, niestety nie będzie mógł się urodzić, nie ma konkretnej przyczyny”. Warto porozmawiać z dzieckiem, dlaczego przeżywamy smutek i płaczemy, dzieci nie potrzebują bezwzględnej ochrony przed wydarzeniami budzącymi silne emocje.
Żałoba po stracie nienarodzonego dziecka
Strata nienarodzonego dziecka powoduje obniżenie własnej wartości, niekompetencji w roli kobiety, poczucie pustki, brak poczucia bezpieczeństwa i kontroli, a nawet załamaniem wiary w sens życia. Mężczyzna również odczuwa ból, stał się ojcem, gdy zaczął planować życie z nowym członkiem rodziny, gdy patrzył na swoją partnerkę jak na matkę swojego dziecka. Warto pamiętać, że tata, pomimo że najczęściej tłumi swoje emocje i uczucia, również ma prawo do przeżywania żałoby po stracie dziecka. Unikanie, racjonalizowanie doświadczanych emocji oraz nieprzepracowanie trudnej sytuacji zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia skrajnych stanów emocjonalnych, które mogą trwać miesiącami. Żeby pogodzić się ze stratą nienarodzonego dziecka, ważne jest, żeby przejść wszystkie etapy żałoby:
- szok – pierwszy etap, w których dominują uczucia takie jak poczucie bezradności, wewnętrzny chaos, dystansowanie się.
- uświadomienie sobie straty dziecka – pojawia się poczucie winy, złość, niepokój, stres.
- ochrona siebie, wycofywanie się – na tym etapie kobieta odczuwa rozpacz, zmęczenie, jednocześnie pracuje nad smutkiem.
- powracanie do zdrowia – kobieta doznaje przebaczenia, zaczyna poszukiwać znaczenia, odzyskuje kontrole i sprawstwo.
- odnowa — ostatni etap polega na przejęciu odpowiedzialności, przyjmowanie nowych ról, rozwijanie nowej świadomości siebie, odbudowanie kontaktów z otoczeniem.
Terapia po śmierci nienarodzonego dziecka
Jak może pomóc psycholog po stracie dziecka? Specjalista pomoże przeżyć emocje, które się pojawiają, nabyć umiejętności, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami i wiążącymi się z nimi emocjami. Często kobiety nie mają warunków, żeby podzielić się swoimi uczuciami, nie chcą słyszeć racjonalizacji otoczenia; „dobrze, że to się stało na wczesnym etapie ciąży”, „jesteś młoda, jeszcze urodzisz”. Kobiety oczekują pozwolenia i towarzyszenia im w przeżywaniu straty w sposób, w jaki tego potrzebują. Psycholog pozwoli przejść przez wszystkie etapy żałoby, sprawiając, że uczucia i emocje, jakich kobieta doznaje, nie będą się utrzymywać bardzo długo i nasilać w różnych sytuacjach takich jak np. widok rodziny z dzieckiem. Specjalista ma na celu wspierać kobietę po stracie dziecka, modelować zachowania i emocje w trakcie kolejnej ciąży. Po stracie dziecka pojawia się również lęk przed kolejną ciążą i potencjalnym ryzykiem następnej straty.
Jak pomóc kobiecie po stracie dziecka? Niestety poronienie jest tematem tabu, bliskie osoby nie potrafią wspierać kobiet po poronieniu. Pomaganie osobom w żałobie jest trudne, tym bardziej pomoc kobiecie, która doświadczyła starty nienarodzonego dziecka. Reakcje najbliższych osób są różne, niestety wiele osób umniejsza stratę dziecka, pociesza, mówiąc o kolejnej „szansie” na dziecko. Warto zapytać kobietę, czego potrzebuje, jakiej pomocy sobie życzy, być przy niej i pozwolić przezywać doświadczanych emocji.
Czas nie leczy ran. Czas może być sprzymierzeńcem w radzeniu sobie z emocjami i trudną sytuacją, w jakiej po stracie dziecka kobieta się znalazła.
Aby uzyskać dodatkowe informacje, wsparcie lub w przypadku wątpliwości zadaj pytanie autorowi: mgr Żaneta Głębocka (zapytaj)
Źródło:
Izabela Barton-Smoczyńska: O dziecku, które odwróciło się na pięcie
Łuczak-Wawrzyniak Jadwiga, Czarnecka-Iwańczuk Marta, Bukowska Anna, Konofalska Nina: Wczesne i późne psychologiczne skutki utraty ciąży”
Zbigniew Bielan, Anita Machaj, Izabela Stankowska: Psychoseksualne konsekwencje straty dziecka w okresie ciąży i porodu Psychosexual consequences of miscarriage or bereavement of a child during delivery
