„Odkąd nasz syn skończył 12 lat, zamknął się w swoim pokoju i przestał z nami rozmawiać”. „Nie poznajemy naszej nastoletniej córki, jakby ktoś nam ją odmienił - stała się opryskliwa, przestała angażować się w życie rodzinne, odmawia jedzenia z nami posiłków…”. „Rodzice ciągle o coś mają do mnie pretensje i się o wszytko czepiają”. „Moi rodzice nie znają mnie, nie wiedzą, kim jestem, nadal traktują mnie jakbym miał 5 lat, a nie 16”.
Te i wiele innych, podobnych zdań słyszę od lat w czasie rozmów i spotkań z nastolatkami i ich rodzicami. Z powodu braku zrozumienia cierpią obie strony. Wbrew powszechnej opinii o dobrych relacjach marzą nie tylko rodzice, ale i ich dorastające dzieci.
Z powodu narastających konfliktów, trudnej komunikacji lub jej braku sfrustrowani i wyczerpani są wszyscy. Właśnie w takim momencie bezsilności i braku nadziei na zmianę, najczęściej rodziny trafiają na terapię. W takim razie jak skutecznie rozmawiać z nastolatkiem?
Jak rozmawiać z nastolatkiem – 4 zasady komunikacji
Moim mentorem, jeśli chodzi o pracę z rodzinami w kryzysie dorastania, jest francuski psychiatra Philippe Goutton – terapeuta, ale także autor wielu książek poświęconych dorastającym dzieciom w rodzinie.
Uważa on, że dialog z nastolatkiem jest możliwy. Zachęca rodziców do rozmów z nastolatkami. Do uczenia się dialogu, którego podstawą jest zaufanie i szacunek. Wyróżnia on cztery złote zasady (postawy) otwartego dialogu z nastolatkiem, których każdy rodzic powinien się trzymać:
- NIE Zawsze WIEM,
- NIE OSĄDZAM,
- najpierw SŁUCHAM,
- potem MÓWIĘ.
Nastolatek w rodzinie czuje się wyobcowany, odsunięty czy wręcz ma często poczucie odrzucenia, zaniedbania przez dorosłych. Jednocześnie oczekuje, że rodzina będzie dla niego, w czasie tych burzliwych zmian, jakie w nim samych i w jego życiu zachodzą jedynym bezpiecznym portem i przystanią.
Co zatem robić, aby tak było?
Rozmowa z nastolatkiem – jak wspierać dorastające dzieci i przestać z nimi walczyć?
Zamiast przykręcać śrubę i za wszelką cenę wymuszać posłuszeństwo, lepiej zacząć rozmawiać z nastolatkiem jak z partnerem, a nie jak z wrogiem. Bardzo ważny jest styl, forma rozmowy. Dialog z nastolatkiem otwierają zdania typu „Porozmawiajmy, jak każdy z nas to widzi, przeżywa, co myśli, jak rozumie to, co się stało…”. „Chcielibyśmy lepiej zrozumieć...’’ „Zastanawiamy się z mamą, zadajemy sobie pytanie...”. „Chcielibyśmy, abyś popatrzył z naszej perspektywy, jak to jest być rodzicem i czekać na telefon od syna, który o północy nie wraca z imprezy do domu, mimo iż takie były uzgodnienia itp.”.
Czasem rodzicom trudno nadążyć za nastolatkiem. On sam czuję się równie pogubiony, często nie jest w stanie zrozumieć, co się z nim dzieje. Rodzice niekiedy zapominają o tym, że kiedyś oni sami przeżywali podobne turbulencje. Warto sięgnąć pamięcią do swojej młodości i przywołać uczucia, sytuacje, zdarzenia sprzed lat… W innych realiach, rodzinnym układzie, ale emocje i ich kumulacja z pewnością były podobne.
Bunt nastolatków – staraj się go zrozumieć
Dorosłym potrzeba dystansu, ale i zgody na to, że bunt nastolatka, konflikty z dorastającym dzieckiem to naturalna kolej rzeczy. Dojrzewanie wiąże się z wysiłkiem odkrywania siebie i poszukiwania swojej tożsamości. Najpierw nastolatek musi zanegować, kontestować to, co mu do tej pory było znane, co starali się mu przekazywać od lat jego rodzice. Prowokacja, bunt nastolatków są nieuniknione i w naturalny sposób wpisane w scenariusz dorastania oraz życie codzienne rodziny.
Nastolatek potrzebuje jak tlenu możliwości wyrażania siebie poprzez ubiór, styl życia, pasje. Pozwólmy mu na te poszukiwania…Traktujmy próby wyrwania się spod rodzicielskiej kontroli jako oznakę wykluwającej się autonomii i siły. Zamiast odbierać złość i gniew nastolatka jako atak, spróbujcie zachować dystans i spokój. Rozmawiać z nastolatkiem wtedy, kiedy nieco emocje opadną po obu stronach. Poczucie humoru, przywołanie zabawnych historii z przeszłości może pomóc rozładować napiętą atmosferę.
I jeszcze na koniec… Choć z natury nastolatek bywa roszczeniowy i zmienny, spróbujcie uwierzyć, że jest w stanie przyjąć waszą perspektywę i przyjąć racjonalne argumenty. Będzie to możliwe, kiedy poczuje się przez was wysłuchany i traktowany z szacunkiem. Mniej mówienia, więcej słuchania. Jako mama czwórki dorastających dzieci mogę państwa zapewnić - porozumienie z nastolatkiem bywa trudne, ale możliwe.
Zapraszamy na profil autora na avigon.pl - wejdź i umów wizytę u mgr Agnieszka Carrasco-Żylicz
