Bulimia (żarłoczność psychiczna) – co to jest?
Bulimia, czyli tzw. żarłoczność psychiczna, jest to schorzenie zaliczane do zaburzeń odżywiania. Szacuje się, że cierpi na nią od 1 do 4% populacji. Polega na napadowym objadaniu się przez pacjenta, a następnie wykonywaniu czynności, które mają przeciwdziałać przyrostowi masy ciała. Z lęku przed dodatkowymi kilogramami osoby chore na bulimię prowokują wymioty, przyjmują leki przeczyszczające lub wykonują lewatywy. Zdarza się też, że pacjenci zaczynają uprawiać sport z nadmierną intensywnością, regularnie doprowadzając się do wycieńczenia.
Przyczyny bulimii są różne w zależności od konkretnej osoby, jednak najczęściej kluczową rolę przypisuje się czynnikom psychologicznym, genetycznym oraz rodzinnym. Niezwykle ważne jest, aby proces leczenia bulimii został wdrożony jak najszybciej, ponieważ zaburzenie to niesie za sobą poważne konsekwencje zagrażające życiu oraz zdrowiu.
Objawy bulimii
Jak wynika ze statystyk, na bulimię częściej chorują kobiety, natomiast zdarza się, że zaburzenie to występuje również u mężczyzn. Choroba ta często współwystępuje w połączeniu z depresją i w skrajnych przypadkach może prowadzić do prób samobójczych. Chore osoby przyjmują pokarmy w ukryciu przed bliskimi, co powoduje u nich poczucie winy. Jednocześnie wymioty i inne próby uniknięcia przyrostu wagi dają osobom chorym na bulimię poczucie ulgi.
Zaburzenie to ma wieloetapowy przebieg. W zależności od czasu trwania objawy bulimii mogą przybierać inną formę. Ważne w leczeniu bulimii jest jak najwcześniejsze rozpoznanie pierwszych objawów choroby.
Pierwsze objawy
Zauważenie pierwszych objawów bulimii jest niezwykle ważne i skutkuje wdrożeniem leczenia jeszcze zanim choroba przejdzie w bardziej zaawansowaną postać. Jednocześnie zauważenie pierwszych symptomów świadczących o wystąpieniu zaburzenia odżywania nie jest łatwe. Często osoba z żarłocznością psychiczną uczy się bardzo skutecznie ukrywać swoje problemy, co może utrudniać otoczeniu rozpoznanie występujących trudności. Istnieją jednak pewne zauważalne zmiany w zachowaniu, które mogą świadczyć o rozpoczynających się zaburzeniach odżywania. Należą do nich m.in.:
- nadmierne skupienie na własnym wyglądzie,
- częste mówienie, że jest się niezadowolonym ze swojego wyglądu oraz wyglądu swojego ciała,
- jedzenie w odosobnieniu, unikanie posiłków z rodziną,
- wychodzenie po posiłkach do toalety (w celu prowokowania wymiotów),
- po epizodzie objadania się przyjmowanie leków przeczyszczających oraz moczopędnych lub stosowanie głodówki,
- wahania nastroju odbiegające od normy charakterystycznej dla danej osoby,
- stopniowe wycofywanie się z relacji społecznych,
- spadek masy ciała, jednak w przypadku bulimii nie musi wiązać się z przekroczeniem norm odpowiednich dla wieku i wzrostu,
- przyjmowanie dużych porcji pożywienia, po których następuje uczucie lęku oraz poczucia winy,
- wdrożenie do codziennej rutyny intensywnych ćwiczeń fizycznych, zajmujących sporą część dnia.
Dolegliwości przy zaawansowanej bulimii
W sytuacji, gdy leczenie bulimii nie zostało wdrożone na odpowiednio wczesnym etapie, zaburzenie to przechodzi w bardziej zaawansowaną formę. Jest to etap choroby, w którym bardzo często otoczenie zdaje sobie sprawę, że z ich bliskim dzieje się coś niedobrego. Ze względu na utrzymujące się dłuższy czas objawy bulimii, organizm bardzo często jest już skrajnie wycieńczony i wyniszczony, co skutkuje występowaniem licznych zmian psychicznych oraz fizycznych w organizmie. Do głównych dolegliwości występujących w przebiegu zaawansowanej bulimii zaliczamy m.in.:
- skrajne wycieńczenie i wyniszczenie organizmu spowodowane ciągłym prowokowaniem wymiotów oraz stosowaniem środków przeczyszczających,
- spędzanie większości dnia na procesach związanych z usunięciem pokarmu z organizmu,
- brak kontroli nad ilością przyjmowanych pokarmów,
- występowanie próchnicy zębów spowodowanej ciągłymi wymiotami,
- u kobiet występowanie problemów z cyklem miesięcznym,
- częste wymioty i wypróżnienia skutkują zachwianiem równowagi elektrolitowej, co w konsekwencji może prowadzić do uszkodzeń serca,
- zgrubienie skóry palców (jest to wynikiem prowokowania wymiotów),
- zmęczenie, ospałość, podrażnienie przełyku,
- zmiany w wyglądzie takie jak: łamliwe i kruche paznokcie, wypadanie włosów, blada skóra.
Rodzaje bulimii
Bulimię możemy podzielić na dwa typy: przeczyszczający oraz nieprzeczyszczający. Zarówno w jednym, jak i drugim typie zaburzenia dochodzi do epizodów objadania się, jednak w przebiegu typu przeczyszczającego osoba chora w reakcji na lęk i poczucie winy wynikające z nadmiernej ilości spożytych kalorii, angażuje się w zachowania mające na celu usunięcie treści pokarmowej z organizmu. W tym celu stosuje środki przeczyszczające, moczopędne lub prowokuje wymioty.
W sytuacji, gdy u danej osoby występuje typ bulimii tzw. nieprzeczyszczający, pacjent po epizodach obżarstwa stosuje restrykcyjne głodówki lub angażuje się w skrajnie obciążające ćwiczenia fizyczne.
Metody leczenia bulimii
Skuteczność, forma i długość leczenia bulimii jest ściśle uzależniona od stopnia zaawansowania choroby. W skrajnych przypadkach niezbędne jest umieszczenie chorego w szpitalu w celu monitorowania jego stanu zdrowia oraz wdrożenia szybkiego leczenia. Dzieje się tak w sytuacji, gdy organizm pacjenta jest już skrajnie wyniszczony wskutek przedłużających się objawów bulimii. Najczęściej terapia bulimii opiera się na połączeniu psychoterapii z leczeniem farmakologicznym.
Psychoterapia behawioralna
Najskuteczniejszą formą leczenia bulimii jest terapia poznawczo-behawioralna. Terapia polega w głównej mierze na nauczeniu pacjenta rozpoznawania bodźców w środowisku, które stanowią wyzwalacz dla reakcji objadania się. Skutkuje to odzyskaniem kontroli oraz możliwością zapanowania nad destrukcyjnymi nawykami. Ważnym etapem w procesie leczenia bulimii jest także zmiana przekonań na temat własnego ciała oraz wypracowanie alternatywnych, adaptacyjnych sposobów radzenia sobie ze stresem.
Leczenie farmakologiczne
Zdarza się, że oprócz psychoterapii w leczeniu bulimii stosuje się leczenie farmakologiczne. Zazwyczaj pacjentowi podawane są leki przeciwdepresyjne, zwłaszcza z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI). Leczenie farmakologiczne stanowi wspomagającą formę terapii bulimii, jednak nie jest skuteczne bez wdrożenia psychoterapii.
opracowanie
mgr Barbara Wróblewska
Literatura
Seligman M.,Walker E., Rosenhan D. (2003). Psychopatologia. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S – ka
