Rozwodzą się rodzice, ale rozpada się rodzina. Dla dalszego życia dziecka ma to ogromne znaczenie, bo nigdy nie będzie ono wyglądało jak dotychczas. Badania pokazują, że dzieci z rodzin rozwiedzionych są w grupie ryzyka m. in. zaburzeń emocjonalnych, zaburzeń koncentracji, trudności szkolnych, sięgania po używki, zachowań aspołecznych. Biorąc to pod uwagę tym bardziej powinniśmy zadbać o to, aby kontakt z dzieckiem po rozwodzie był z obojgiem rodziców. Poza wyjątkowymi sytuacjami np. ewidentna wcześniejsza przemoc ze strony rodzica, oboje rodzice powinni uczestniczyć w życiu dziecka.
Wychowanie dziecka po rozwodzie
Czy wspólne wychowanie dziecka po rozwodzie jest możliwe? Tak, jednak wymaga to od rodziców więcej pracy i dojrzałości niż w rodzinie pełnej i nigdy nie będzie ono wyglądało tak jak wcześniej. A to chociażby dlatego, że zmienia się znany wcześniej wspólny rytm życia rodziny. Jak zawsze ważna jest otwarta komunikacja, najlepiej na bieżąco, ale jeśli ta jest utrudniona warto ustalić pewne podstawowe zasady, które oboje rodzice będą respektować. Należy mieć świadomość, że życie w domu mamy i taty będzie się w sposób naturalny różniło, chodzi tutaj o sprawy znaczące np. kwestię diety, jeśli dziecko ma jakieś ograniczenia. Jest to o tyle istotne, że często rodzic – biorąc pod uwagę realia polskie zwykle ojciec – który na co dzień nie mieszka z dzieckiem, chce mu to niejako wynagrodzić, chce być „lepszy” i pozwala dziecku na więcej, niż ma ono na co dzień. Rodzi to dodatkowe konflikty pomiędzy rodzicami, a także bunt ze strony dziecka wobec rodzica stawiającego większe ograniczenia. Jeżeli nie jesteśmy w stanie spokojnie ze sobą rozmawiać warto korzystać z form pośrednich – sms-y/maile. Taka forma komunikacji w tej sytuacji ma sporo pozytywnych aspektów – mniej emocji, można się zastanowić, co napisać, mamy pewne ustalenia na piśmie, więc jest się później do czego odnieść w razie niejasności. Wychowanie dziecka po rozwodzie powinno uwzględniać oddzielenie spraw partnerskich od rodzicielskich, co nie jest łatwe, ale jest możliwe. Jeśli trudno nam jest odnaleźć się w nowej rzeczywistości warto skorzystać z porad psychologa czy warsztatów dla rozwodzących się rodziców, bo to funkcjonowanie rodzicielskie różni się od tego, które dotychczas znali.
Uregulowanie kontaktów z dzieckiem po rozwodzie
Kto powinien ustalić kontakty z dzieckiem po rozwodzie? Najlepiej, gdyby zrobili to wspólnie rodzice, z uwzględnieniem wieku dziecka, jego obowiązków, jak również możliwości rodziców. Przydatne może być tutaj skorzystanie z pomocy psychologa czy mediatora. W sytuacji, gdy rodzice mają odmienne stanowiska w tej kwestii spór rozstrzyga sąd. Często wówczas rodzina kierowana jest na badania psychologiczno-pedagogiczne do Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów, gdzie specjaliści analizują sytuację rodziny, wydają opinię, która stanowi dodatkowy dowód w sprawie. Generalnie jest zasada, że im młodsze dziecko, tym te kontakty powinny być częstsze, ale krótsze. Ważna jest regularność spotkań. Częstotliwość i zakres kontaktów (w tym nocowanie) powinny być dostosowywane do potrzeb i możliwości (obiektywnych!) dziecka. Jeżeli brak obiektywnych przesłanek rodzic, który nie mieszka z dzieckiem powinien mieć samodzielne kontakty z nim (bez obecności drugiego rodzica), poza miejscem stałego zamieszkania dziecka. Jeśli są realne przesłanki ku temu spotkania te powinny odbywać się w obecności psychologa czy kuratora sądowego. Badania podłużne pokazują, że istotna jest nie tyle długość kontaktu, co jego jakość. Warto korzystać także z form pośrednich takich jak telefon czy komunikatory z możliwością wideorozmowy – co jest szczególnie ważne w przypadku dzieci młodszych. Istotne jest to, aby zadbać o te kontakty od razu po rozstaniu, gdyż przerwy w nich – spowodowane konfliktem – mogą rodzić blokady po stronie dziecka i utrudniać ponowne nawiązanie relacji. Jeśli relacje pomiędzy rodzicami są – względnie dobre – warto, aby wprowadzić w kontakty dziecka z rodzicem, z którym nie mieszka jak najwięcej swobody i naturalności. W sytuacji, gdy konflikt pomiędzy rodzicami utrzymuje się, warto stosować się do ustaleń, aby nie narażać dziecka na dodatkowe trudności. Są to pewne wskazówki, jednak sytuację każdego dziecka/rodziny należy analizować indywidualnie.
Kontakt z dzieckiem po rozwodzie – kto podejmuje decyzje?
Ważne jest, aby rozmawiać z dzieckiem o jego potrzebach, uwzględniać jego punkt widzenia, jednak ostatecznie to rodzic jest osobą decyzyjną, szczególnie w przypadku małych dzieci. Obowiązkiem rodzica, z którym na stałe mieszka dziecko jest zadbanie o to, aby miało ono dobre relacje z drugim rodzicem. Pozostawianie dziecku decyzyjności w kwestii kontaktów z rodzicem, z którym nie mieszka jest dla niego nadmiernym obciążeniem emocjonalnym, wzbudza w nim konflikt lojalności i może powodować, że nie będzie ono w stanie otwarcie mówić o swoich potrzebach względem drugiego rodzica, aby nie sprawić przykrości temu, z którym mieszka.
Utrudnianie kontaktu z dzieckiem po rozwodzie – norma czy wyjątek?
To kwestia indywidualna. W dużej mierze łączy się z dojrzałością i wrażliwością emocjonalną rodziców. Niestety często ma to miejsce, zwykle jest nieuzasadnione, a wynika z poczucia skrzywdzenia, chęci odwetu, ukarania drugiego rodzica. Oczywiście odbija się to negatywnie na rodzicu, który nie mieszka na stałe z dzieckiem, ale tak naprawdę godzi to przede wszystkim w dobro dziecka. W świetle kodeksu dziecko ma prawo do kontaktu z obojgiem rodziców. Jeżeli jest silny konflikt pomiędzy rodzicami warto się zwrócić o uregulowanie tej kwestii przez sąd np. ukaranie rodzica karą grzywny za niewydanie dziecka. Można także wnioskować o obecność kuratora przy odbieraniu dziecka. Niestety nie daje to gwarancji, że kontakty te będą się odbywać. W skrajnych sytuacjach warto wycofać się z otwartego konfliktu, pozwolić dziecku złapać dystans, odetchnąć, ale co jakiś czas przypominać o sobie np. wysłać list/wiadomość na Facebooku. Niestety czasem zdarza się tak, że dopiero w dorosłości dzieci wychodzą z tej emocjonalnej pułapki i świadomie decydują się nawiązać kontakt z tym rodzicem. Wówczas często mają także żal do rodzica, który skutecznie blokował kontakty z drugim z nich. Jak więc widać skutki utrudniania po rozwodzie kontaktów z rodzicem są długofalowe i godzą w cały system rodzinny, a w szczególności w dziecko.
Zapraszamy na profil autora na avigon.pl - wejdź i umów wizytę u mgr Monika Sroka-Ossowska
