Znacie historię o gotującej się żabie? Podobno, gdy wrzuci się żabę do wrzątku, jest ona w stanie wyskoczyć z pułapki i uratować się. Gdy jednak woda wokół powoli ogrzewa się, żaba bardzo długo nie zauważa zagrożenia – odczuwa tylko coraz silniejszy dyskomfort. I właśnie nad rosnącym dyskomfortem w życiu warto pomyśleć całkiem poważnie.
Jak dokonuje się zmiana?
Osoby, które zgłaszają się po profesjonalne wsparcie psychologa, coacha lub terapeuty, bardzo często używają właśnie słowa dyskomfort. Mówią, że rzeczywistość nie układa się po ich myśli i potrzebują zmiany w życiu. Nie zawsze są w stanie określić, jakie obszary życia ta zmiana miałaby obejmować. Bywa również, że to najbliższe otoczenie zwraca uwagę, że zaszły pewne niepokojące zmiany i należałoby się nimi zająć.
Często podejmują heroiczne decyzje, aby wprowadzić radykalne zmiany w życiu – zmiana pracy, zmiana trybu życia, rozpoczęcie restrykcyjnej diety, wdrożenie zdrowego/sportowego stylu życia. Mijają pierwsze dni i tygodnie, entuzjazm gaśnie (zwłaszcza, gdy efekty podjętych działań nie są piorunujące), a w ich miejsce pojawia się zniechęcenie, obniżony nastrój, poczucie klęski i – w rezultacie pogorszony obraz siebie. Bardzo trudno jest wyrwać się z błędnego koła obietnic dawanych samemu sobie i swoim bliskim, ale uzyskiwane efekty szybko przemijają lub wcale nie zadowalają. Zamiast rzucać się z pięściami na mur, ponosić kolejne porażki i doznawać coraz głębszego dyskomfortu, warto zastanowić się, gdzie tkwi błąd, który uniemożliwia osiągnięcie sukcesu. I w tym właśnie pomaga psychologia zmiany.
Psychologia zmiany w praktyce
Odpowiedź na pytanie „Gdzie tkwi błąd?” najczęściej brzmi: czas, technika i oczekiwania. Z reguły oczekujemy, że efekty podjętych działań pojawią się. Tymczasem każda zmiana potrzebuje czasu, a to niestety najmniej atrakcyjny dla nas aspekt. Jesteśmy niecierpliwi, bo sam fakt podjęcia decyzji był najczęściej na tyle trudny, że oczekujemy nagrody w postaci szybkiego i trwałego efektu. Gdy go nie uzyskujemy, dokonujemy kolejnych zmian i korekt, jednocześnie coraz gorzej oceniając swoją sprawczość i skuteczność.
Również sposób, w jaki dokonujemy zmian, może postawiać wiele do życzenia. Gdy podejmiemy decyzję o zmianie, jesteśmy na tyle rozentuzjazmowani, że ani nam w głowach robienie szczegółowego planu, ustalanie celów i sposobów ich sprawdzania. Działamy pod wpływem impulsu, najczęściej gasząc najbliższe pożary bez zastanowienia nad źródłami ich powstania. Daje to pozory efektywności – mamy ręce pełne roboty, wiele pojedynczych zadań do wykonania i głowy pełne coraz to nowych rozwiązań, które koniecznie chcemy sprawdzić. A jednocześnie funkcjonujemy w swoich światach – pracujemy, opiekujemy się dziećmi, zajmujemy domem – mamy więc poczucie, że życie toczy się szybko. Jesteśmy coraz bardziej przemęczeni i rozczarowani, rozdrażnieni i smutni – to nieprzyjemne konsekwencje chaosu, który sami stworzyliśmy.
Niestety często potykamy się również o swoje zawyżone oczekiwania. Nie mamy realistycznego obrazu siebie i swoich możliwości, a nasze wyobrażenia opieramy o zasłyszane lub oglądane w Internecie wzorce. Coraz bardziej krytycznie oceniamy siebie, a jednocześnie oczekujemy pozytywnych zmian w życiu.
Czy istnieje zatem możliwość zmian, które naprawdę długoterminowo wyjdą nam na dobre? Ależ oczywiście, należy się tylko zabrać za nie z głową! Być może użyteczne będzie wsparcie specjalisty – terapeuta lub coach, z pewnością pomogą wyprowadzić Cię z błędnego koła nieudanych prób i stopniowo wprowadzić pozytywne zmiany w życiu.
Na czym polega nasze wsparcie w zmianie?
Podstawą skutecznej i długotrwałej zmiany jest zrozumienie i pełny ogląd sytuacji, w której się znaleźliśmy. Warto zainwestować czas i wysiłek w plan zmiany siebie, który będzie uwzględniał nasze potrzeby i możliwości, ale również potrzeby naszych najbliższych, którzy mogą być bezcennym źródłem sił i wsparcia. Istotnym jest, by plan zmiany miał charakter raczej ewolucyjny niż rewolucyjny – rewolucje wprawdzie prezentują się atrakcyjniej, ale to powolna ewolucja ma większą siłę sprawczą, bo pozwala oprzeć się na posiadanych zasobach i na bieżąco korygować drobne błędy. Nie wymusza na nas nieprzemyślanych decyzji podejmowanych pod presją czasu i nie jest w związku z tym źródłem dodatkowego stresu.
Ze względu na ilość aspektów, które należy uwzględnić przy planowaniu zmian, warto podjąć współpracę ze specjalistą, który wesprze nas na każdym etapie podejmowanych działań. Być może niezbędne będzie wsparcie psychologa lub pomoc psychoterapeuty, który pomoże odkryć i przezwyciężyć niefunkcjonalne schematy rządzące naszym życiem. Niewątpliwie przydatne będzie wsparcie coacha, który odsłoni posiadane już przez nas zasoby, które pomogą w zbudowaniu dobrego, kompletnego planu działania. Świeże spojrzenie z boku, doświadczenie i wiedza specjalisty oraz atmosfera wsparcia i motywacji mogą być czynnikami, które ułatwią osiągnięcie wymarzonych rezultatów, ale także zbudują poczucie pewności siebie i wiary we własną skuteczność również w innych obszarach życia.
