Model życia rodzinnego, w tym dotyczącego relacji partnerskich, ulega zmianom. Od dłuższego czasu obserwujemy tendencję wzrostową związków nieformalnych, szczególnie u osób słabo związanych z religią. W dużej mierze wynika to z tego, że młodzi ludzie preferują bardziej swobodny i niezależny sposób funkcjonowania. Związki te są określane także związkami niemałżeńskimi, partnerskimi, wolnymi, konkubinatem czy kohabitacją. Związki nieformalne mają swoje specyficzne uwarunkowania i funkcjonują w nieco innej formule niż związki małżeńskie. Tak jedne, jak i drugie mają swoje pozytywne i negatywne aspekty dla jednostki – indywidualnie, pary, a także dzieci.
Co to jest konkubinat?
Konkubinat i kohabitację w definicjach prawnych uznaje się za pojęcia jednoznaczne. Oznaczają one współżycie kobiety i mężczyzny wymagające zachowania więzi duchowej, seksualnej, fizycznej i gospodarczej, analogicznie do małżeństwa, ale pozbawione legalizacji.
Konkubinat a kohabitacja – czym się różnią?
Różnica między tymi pojęciami jest subtelna i często pomijana, w potocznym języku zwykle używa się tych pojęć zamiennie. Chcąc być precyzyjnym, w przypadku kohabitacji partnerzy muszą mieszkać ze sobą, w przypadku konkubinatu nie jest to konieczne.
Rodzaje kohabitacji
Kohabitacja przybiera różne formy. Mówimy o trwałym związku kohabitacyjnym stanowiącym alternatywę dla małżeństwa (częściej u osób starszych, po rozwodzie), tymczasowej kohabitacji niezakładającej trwałego pożycia, seryjnej kohabitacji związanej z sukcesywną zmianą partnerów, kohabitacji przedślubnej traktowanej jako małżeństwo na próbę (głównie u osób młodych, częściej tak kohabitację postrzegają kobiety), kohabitacji przerywanej czy związku razem, ale osobno (LTA) – te dwie ostatnie charakteryzuje dobrowolna lub mimowolna separacja.
Przyczyny kohabitacji
Wybór kohabitacji jest często związany z czynnikami ekonomicznymi: potrzebą niezależności finansowej, chęcią zatrzymania własnego mieszkania, obawą przed utraty renty, brakiem środków finansowych na organizację ślubu. Sytuacja zawodowa ma tutaj bardzo duże znaczenie. Brak pracy odsuwa w czasie decyzję o założeniu rodziny, a nadmierne zaangażowanie w obowiązki zawodowe skutkuje brakiem czasu na obowiązki rodzinne. Niezależność finansowa kobiet często przyczynia się do tego, że wybierają one związki partnerskie, gdyż mąż coraz rzadziej jest postrzegany jako konieczne źródło opieki i bezpieczeństwa finansowego.
Kohabitacja jest jednak statystycznie częściej preferowana przez mężczyzn niż kobiety. Obserwowana w społeczeństwie niestabilność współczesnych małżeństw i wzrost ilości rozwodów często rodzi niechęć do legalizacji związku. Duży wpływ ma także kultura i środowisko, w którym żyjemy – jesteśmy mniej skłonni formalizować związek, jeśli nasi bliscy i znajomi żyją w związkach nieformalnych. Poza tym niebagatelny wpływ mają na to nasze własne wcześniejsze doświadczenia – rozpad małżeństwa naszych rodziców lub naszego zwykle rodzi w nas niepokój o trwałość małżeństwa, a to zwykle skutkuje życiem w konkubinacie. W krajach/społecznościach o nastawieniu indywidualistycznym popularność związków nieformalnych wzrasta. Duże znaczenie ma tutaj wpływ mediów, a mianowicie kreowanie przez nich niezależnego stylu życia, wysokich oczekiwań, atrakcyjności – głównie zewnętrznej, zmiany partnerów, życia „tu i teraz” – bez zobowiązań i konsekwencji, koncentracji na sobie – często przejawiającej się niestety egoizmem.
Związek partnerski a małżeństwo – główne różnice
Małżeństwo definiujemy jako zinstytucjonalizowaną formę współżycia kobiety i mężczyzny, nadającą im określone prawa i obowiązki zgodne z normami prawnymi, religijnymi i obyczajowymi. Należy podkreślić, że w małżeństwie obok więzi emocjonalnej (występującej także w związku partnerskim/kohabitacyjnym/konkubinacie) istnieje także (usankcjonowana prawnie) zależność obejmująca wspólnotę materialną dotyczącą wzajemnych zadań małżonków oraz zasad ich funkcjonowania społecznego.
Porównując podstawowe cechy dotyczące małżeństwa i kohabitacji możemy wskazać, że: małżeństwo zakłada trwałe współżycie partnerów (legalizacja formalna), ma charakter wzajemnych zobowiązań, również rodzinnych, określa zasady funkcjonowania małżonków, dopuszcza dzielenie obowiązków domowych ze względu na płeć, powodem jego zawarcia jest zaspokojenie potrzeb nie tylko seksualnych. Natomiast kohabitacja trwałość związku uzależnia od decyzji partnerów (na czas trwania ustnej umowy pomiędzy nimi), rezygnuje z przyjętych ideałów i modeli małżeńsko-rodzinnych, przyjmuje tolerancję i dobrowolność funkcjonowania partnerów, nie uwzględnia dzielenia obowiązków domowych ze względu na płeć, powodem bycia razem (choć niekoniecznie wiodącym) jest zaspokajanie potrzeb seksualnych.
Kohabitacja a trwałość związku
Przegląd badań pokazuje, że kohabitacja przedślubna rokuje niekorzystnie na jakość i stabilność związku małżeńskiego. Nie wpływa ona na jakość małżeństwa widzianą przez mężczyzn, natomiast wśród kobiet kohabitujących przed ślubem występuje większe niezadowolenie z małżeństwa niż u kobiet, które nie kohabitowały przed ślubem. Ponadto wykazano mniejsze zaangażowanie partnerów, którzy kohabitowali przed ślubem, co skutkuje niższym ich zaangażowaniem po ślubie, a w efekcie wyższym wskaźnikiem rozwodów. Kohabitacja nie jest dobrą formą weryfikacji związku, jeżeli para ma wątpliwości co do jego legalizacji. W świetle badań 2/3 takich kohabitujących wcześniej małżeństw się rozwodzi.
Związki nieformalne - podsumowanie
Opisane powyżej prawidłowości dotyczące kohabitacji zawsze warto odnieść do swojej indywidualnej sytuacji. Jeśli masz wątpliwości czy bycie w związku nieformalnym jest najlepszym rozwiązaniem dla Ciebie, skontaktuj się z psychologiem, który wspólnie z Tobą przeanalizuje Twoją sytuację, zbada Twoje potrzeby i oczekiwania tak, abyś mógł/mogła dokonać najlepszego dla siebie wyboru.
Zapraszamy na profil autora na avigon.pl - wejdź i umów wizytę u mgr Monika Sroka-Ossowska
