Od ponad dwóch dekad przemierzam labirynty korporacyjnego świata, eksplorując jego różnorodne aspekty na różnych szczeblach i w różnych firmach. Ale to nie tylko dynamika codziennej pracy budzi moje zainteresowanie; to również wpływ czynników psychologicznych na dobrostan pracowników i efektywność organizacji. Dlatego, kiedy nadszedł czas wyboru tematu pracy magisterskiej w ramach moich studiów psychologii na SWPS, oczywistym wyborem było zagłębienie się w elastyczność psychologiczną i jej rola w radzeniu sobie ze stresem oraz zapobieganiu syndromowi wypalenia zawodowego w korporacjach.
Elastyczność psychologiczna i zarządzanie stresem a wypalenie zawodowe
W moim badaniu, w którym uczestniczyło 175 osób, w tym 121 kobiet i 52 mężczyzn o średnim wieku 41 lat, zajmujących różne stanowiska w korporacjach, odkryłam istotne związki pomiędzy elastycznością psychologiczną a wypaleniem zawodowym. Wyniki jasno wskazały, że im wyższy poziom elastyczności psychologicznej, tym niższy poziom wyczerpania zawodowego. Okazało się, że elastyczność psychologiczna jest kluczowa dla radzenia sobie ze stresem i redukcji ryzyka wypalenia zawodowego.
Elastyczność psychologiczna
Czym w takim razie jest elastyczność psychologiczna? To zdolność do otwartego myślenia, odczuwania, uczestnictwa w doświadczaniu tu i teraz oraz kierowania się własnymi wartościami i życiowymi priorytetami. Dotyczy to też realnego praktykowania wiedzy na temat, czym jest elastyczność psychologiczna i budowaniu nawyków z nią związanych. Osoba o niskiej elastyczności psychologicznej skupia się na negatywnych myślach i nieprzyjemnych stanach emocjonalnych, przeszkodach i barierach, które utrudniają realizację celów, które sobie zakładamy. Może myśleć „to dla mnie za trudne”, „to się nigdy nie uda”, „na pewno nie osiągnę tego, co zakładam” może się też posługiwać dołującymi metaforami typu „marzenie ściętej głowy”. Możemy też wypowiadać się za całą grupę czy organizację: „nie damy rady tego zrobić” czy „u nas to nigdy nie przejdzie”.
Jeśli poziom elastyczności psychologicznej danej osoby jest wysoki, to usłyszymy od niej raczej wyrażenia: „dam radę”, „znajdziemy jakieś rozwiązanie”, „jak nie tak, to inaczej”. Będzie to osoba otwarta i kreatywna, skupiona na teraźniejszości z wizją swoich celów i świadomością wartości, gotowa do przezwyciężenia trudności i stawieni czoła negatywnym myślom i przykrym uczuciom. Jeśli wyzwanie jest naprawdę poważne lub przykre, osoba o wysokiej elastyczności również może czuć niechęć czy wątpliwości, ma kontakt ze swoimi emocjami, ale radzi sobie z nimi i nie pozwala się im blokować.
Elastyczność psychologiczna składa się z sześciu umiejętności. Pokrótce można je przedstawić tak:
- Defuzja to umiejętność dystansowania się od swoich myśli,
- Akceptacja to gotowość na to, by posiadać różne myśli i uczucia oraz doświadczać ich takimi, jakie są, nawet jeśli są trudne, nie muszą one wpływać na wszystko, co robimy.
- Obecność to zauważanie tego, co dzieje się tu i teraz oraz zwracanie uwagi zarówno na świat zewnętrzny, jak i świat wewnętrzny,
- Ja jako kontekst to „świadomość własnej świadomości” i nie dopuszczenie, aby poddać się przeświadczeniu, że jedno czy kilka doświadczeń nas definiuje,
- Wartości nadają sens efektywnemu działaniu i dostarcza wewnętrznej motywacji, aby wyznaczyć i utrzymywać konstruktywny oraz spójny dla danej osoby kierunek życia,
- Zaangażowane to działanie podyktowane wartościami.
Umiejętności te są ze sobą połączone, ale każdą z nich można rozwijać osobno, poprzez ćwiczenia.
Zarządzanie stresem
Jednocześnie, badania wykazały, że wysoki poziom stresu w miejscu pracy wiąże się z większym ryzykiem wypalenia zawodowego. Pracownicy doświadczający dużego stresu częściej odczuwali wyczerpanie zawodowe i wycofanie się z obowiązków zawodowych. To odkrycie podkreśla znaczenie zarządzania stresem i tworzenia środowiska pracy sprzyjającego redukcji stresu.
Interesującym wynikiem było także potwierdzenie różnic między menedżerami a pozostałymi pracownikami. Menedżerowie częściej doświadczają wyczerpania zawodowego niż pracownicy niepełniący funkcji kierowniczych. To może wynikać z wysokiej presji i odpowiedzialności związanej z zajmowaniem stanowisk kierowniczych, co stawia ich w większym ryzyku wypalenia zawodowego.
Najważniejsze jest to, że wyniki nie tylko potwierdziły istotność elastyczności psychologicznej i zarządzania stresem w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu, ale także wskazały na implikacje dla praktyki biznesowej. Inwestowanie w rozwój elastyczności psychologicznej pracowników oraz tworzenie środowiska pracy sprzyjającego redukcji stresu może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wypalenia zawodowego.
Zdrowie psychiczne pracowników: profilaktyka wypalenia zawodowego
Co więc możesz zrobić, aby zadbać o własną profilaktykę wypalenia zawodowego w korporacyjnym środowisku pracy?
Ćwiczenie JA jako kontekst
Praktykowanie świadomości podczas wybranych zdarzeń może pomóc w zmianie punktu widzenia na siebie i swoje emocje. Kiedy poczujesz się przytłoczony stresem, spróbuj spojrzeć na sytuację z większej perspektywy, aby zrozumieć, że to, co się dzieje, nie definiuje całej Twojej tożsamości. Ćwiczenie tego podejścia regularnie może przyczynić się do lepszego radzenia sobie z trudnościami w pracy.
Praktykowanie defuzji poznawczej
Pamiętaj, że myśli, to nie fakty, gdyż są to wytwory naszego umysłu: sekwencjami słów, obrazów i zdań. Myśli są interpretacjami, zniekształceniami, a nie rzeczywistością, a często nawet kopiami rzeczywistości. Jeśli tak, wierność oryginałowi jest wątpliwa. Warto praktykować nabieranie dystansu do swoich myśli odnośnie do tego, co możemy, a czego nie możemy zrobić. Dzięki opanowaniu tej umiejętności następuje ważna zmiana w mechanizmie myślenia.
Określenie i realizacja wartości
Zastanów się nad swoimi głównymi wartościami życiowymi i zawodowymi. Określenie celów zgodnych z tymi wartościami pomoże Ci lepiej zrozumieć, dlaczego wykonujesz swoją pracę i co chcesz osiągnąć. Regularne podejmowanie działań zgodnych z tymi wartościami będzie stanowiło silny motywator do działania i może pomóc w utrzymaniu motywacji w obliczu trudności zawodowych.
Treningi
Korzystaj z technik takich jak medytacja, mindfulness, techniki oddychania czy trening relaksacyjny. Dzięki nim będziesz w stanie lepiej kontrolować swoje reakcje na stresujące sytuacje w pracy.
Dążenie do rozwoju tych elementów może pomóc w utrzymaniu zdrowia zawodowego w środowisku korporacyjnym.
Zdrowie psychiczne pracowników: wyzwania dla korporacji
Pytanie, co mogą zrobić korporacje, aby minimalizować ryzyko wypalenia swoich pracowników, może wydawać się na pierwszy rzut oka prowokacyjne. Niemniej jednak skrajna ironia sugerująca, że korporacje nie mają wpływu na ten proces, byłaby zbyt powierzchowna.
Faktem jest, że ignorowanie problemu wypalenia zawodowego byłoby krótkowzroczne, zwłaszcza w obliczu zmieniającego się rynku pracy, który stawia coraz większe wymagania w obszarze zdrowia psychicznego pracowników. Dlatego istotne jest, aby korporacje skupiły się na tworzeniu środowiska pracy sprzyjającego zdrowiu i dobrostanowi pracowników.
Jednym z kluczowych kroków, które mogą podjąć korporacje, jest budowanie kultury organizacyjnej opartej na wspólnych wartościach i poczuciu bezpieczeństwa psychologicznego. Zapewnienie pracownikom wsparcia emocjonalnego oraz promowanie otwartości i komunikacji opartej na informacji zwrotnej może przyczynić się do redukcji stresu i poprawy elastyczności psychologicznej.
Obraz autorstwa cookie_studio na Freepik