Emocje są naturalnym stanem, który pojawia się w reakcji na ważne dla nas sytuacje. Emocje są potrzebne i niezbędne do utrzymania dobrostanu psychicznego naszego organizmu. Niestety, czasem dochodzi do nieprawidłowości w obrębie ich funkcjonowania, co skutkuje wystąpieniem zaburzeń emocjonalnych.
Czym są zaburzenia emocji?
Zaburzenia emocji jest to szeroka grupa schorzeń, do których zaliczamy m.in. depresję, zaburzenia odżywiania, fobie, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zaburzenia lękowe oraz nerwicę. Problemy emocjonalne mogą występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci czy młodzieży. Zaburzenia emocjonalne u dzieci wiążą się najczęściej z występowaniem tzw. reaktywnych zaburzeń przywiązania, lęku separacyjnego oraz wszelkiego rodzaju fobii.
Występowanie zaburzeń emocji wiąże się z nasiloną i nieadekwatną do sytuacji reakcją emocjonalną bądź jej brakiem w odpowiedzi na pojawiające się bodźce środowiskowe. Osoby z zaburzeniami emocjonalnymi mają wahania nastroju, trudności w wyrażaniu emocji oraz odczuwają niepokój, co skutecznie wpływa na obniżenie dobrostanu oraz utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Jakie są najczęstsze przyczyny zaburzeń emocji?
Ze względu na szeroką grupę schorzeń zaliczanych do zaburzeń emocji przyczyny zaburzeń emocjonalnych mogą być różne w zależności od występującego rodzaju. Zazwyczaj w patomechanizmie tworzenia się zaburzeń emocji wymienia się współwystępowanie czynników biologicznych oraz psychologicznych.
Czynniki biologiczne
Przyczyną występowania zaburzeń emocjonalnych mogą być nieprawidłowości w obrębie neuroprzekaźników w mózgu. Mogą one dotyczyć obniżenia dostępności takich neurotransmiterów jak: serotonina, noradrenalina oraz dopamina, których zmniejszona ilość wpływa na obniżenie nastroju oraz motywacji do działania.
Istotnym czynnikiem natury biologicznej mogącym wpływać na zaburzenia emocji są nieprawidłowości w obrębie struktur mózgu (głównie ciała migdałowatego) odpowiedzialnych za reakcje emocjonalne.
Istnieją dane potwierdzające, że zaburzenia emocji mogą być uwarunkowane genetycznie. Oznacza to, że u niektórych osób może występować pewna tendencja do pojawienia się schorzeń z tej grupy, jednak skutkuje ona jedynie wystąpieniem pewnej skłonności do zaburzeń emocjonalnych, nie determinuje jednak ich pojawienia się.
Czynniki psychologiczne
W patogenezie zaburzeń emocjonalnych oprócz czynników biologicznych duży wpływ na ich powstawanie ma również aspekt psychologiczny.
Przyczyną ich wystąpienia, mogą być przeżycia traumatyczne w przeszłości, trudna sytuacja życiowa czy chroniczny stres. Źródłem zaburzeń emocjonalnych u dzieci i młodzieży może być brak wsparcia ze strony rodziny, brak poczucia bezpieczeństwa, obniżone poczucie własnej wartości, konflikty w rodzinie, brak akceptacji w rodzinie dla okazywania emocji, nadopiekuńczość rodziców czy stosowanie wobec dziecka przemocy.
Objawy zaburzeń emocjonalnych
Objawy zaburzeń emocjonalnych są różne w zależności od występującego rodzaju schorzenia u danej osoby. Do najczęstszych objawów zaburzeń w obrębie emocji zaliczamy:
- chwiejność emocjonalną,
- problemy ze snem,
- ciągłe zmęczenie,
- trudności z koncentracją i skupieniem uwagi,
- obniżenie bądź podwyższenie napędu psychoruchowego,
- u dzieci niemożność pozostawienia dziecka bez opieki rodzica (lęk separacyjny),
- u dziecka w reakcji na rozłąkę z rodzicem mogą pojawiać się: bóle brzucha, wybuchy złości czy wymioty,
- u dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi mogą występować incydenty moczenia nocnego,
- w sytuacjach wywołujących lęk mogą pojawiać się napady paniki, duszności, drżenie rąk,
- u osób z zaburzeniami emocji może występować nieadekwatna reakcja emocjonalna w stosunku do sytuacji,
- zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych w przebiegu zaburzeń emocjonalnych mogą występować zachowania agresywne (u dzieci mogą być one symptomem depresji).
Diagnoza zaburzeń emocjonalnych
Ponieważ zaburzenia emocjonalne obejmują szeroką grupę schorzeń, diagnoza stawiana jest w oparciu o kryteria diagnostyczne charakterystyczne dla konkretnego schorzenia. Ze względu na różne rodzaje zaburzeń emocji niekiedy wymaga to czasu i uczestnictwa w kilku konsultacjach psychiatrycznych bądź psychologicznych. Podczas konsultacji specjalista zbiera szczegółowy wywiad oraz w niektórych przypadkach może przeprowadzić testy psychologiczne, służące do lepszej oceny stanu emocjonalnego.
Diagnoza zaburzeń emocji jest niezwykle ważna, ponieważ pozwala na odpowiednie i szybkie wdrożenie leczenia dostosowanego do konkretnego schorzenia.
Jak leczyć zaburzenia emocjonalne?
Sposoby leczenia zaburzeń emocjonalnych zależą od objawów występujących u danej osoby. Zazwyczaj stosuje się połączenie psychoterapii z leczeniem farmakologicznym. Najczęściej stosowaną formą psychoterapii jest poznawczo – behawioralna oraz psychodynamiczna. Psychoterapia ma na celu wypracowanie nowych wzorców zachowań oraz zmianę nieadaptacyjnych przekonań na temat własnej osoby i otaczającego świata. Podczas terapii osoba z zaburzeniami emocji uczy się prawidłowo rozpoznawać swoje stany emocjonalne, akceptować je i dzięki temu odzyskiwać nad nimi kontrolę.
W niektórych przypadkach niezbędne jest wprowadzenie terapii farmakologicznej. Najczęściej stosowanymi lekami są leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe lub uspokajające.
opracowanie:
Literatura
Seligman M.,Walker E., Rosenhan D. (2003). Psychopatologia. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S – ka.
